TAR417 - Tarihi Coğrafya

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ

İNSAN VE TOPLUM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

TARİH

(2025 - 2026) Ders Bilgi Formu

Ders Adı	Kodu	Yarıyıl	T+U Saat	AKTS	Z / S
Tarihi Coğrafya	TAR417	7	3 + 0	5,0	Seçmeli

Birim Bölüm	Tarih - Lisans (Yüz yüze)
Amaç	-Bu ders, öğrencilerin coğrafi olaylar ile tarihsel gelişmeler arasındaki karşılıklı ilişkiyi anlamalarını ve coğrafi etkenlerin tarihî olayların şekillenmesi ve yönlendirilmesindeki etkisini analiz etmelerini sağlamayı amaçlamaktadır.
Ders İçeriği	- Öğrencilere bu derste; tarihî coğrafya kavramı, gelişimi ve diğer beşerî bilimlerle olan ilişkisi tanıtılmaktadır. Coğrafyanın tarihî olayları nasıl etkilediği ve tarihî süreçlerin coğrafi mekânlarla nasıl iç içe geçtiği üzerinde durulmaktadır. Dersin başında, öğrenciler coğrafya ile tarih arasındaki etkileşimi kavramsal olarak öğrenirler. Özellikle tarihî olayların mekânsal dağılımı, çevresel faktörlerin toplumsal ve siyasî süreçlere etkisi detaylı biçimde ele alınmaktadır. Bu bağlamda Nil, Dicle-Fırat, İndus gibi nehir havzalarının medeniyetlerin doğuşundaki rolü, dağlık alanların savunma stratejilerindeki önemi ve iklim değişimlerinin göç hareketlerine olan etkisi incelenmektedir. Ders kapsamında, tarihî coğrafya çalışmalarında kullanılan yazılı ve görsel kaynaklar, eski haritalar, seyahatnameler, seyyah notları ve arkeolojik bulgular öğrencilere tanıtılır. Tarihî haritaların okunması, yorumlanması ve coğrafî bilgi sistemleri (GIS) ile tarihî verilerin nasıl analiz edilebileceği uygulamalı örneklerle açıklanmaktadır. Bu yöntem, öğrencilere yalnızca geçmişi anlamayı değil, aynı zamanda farklı disiplinlerle çalışabilme yetisi kazandırmaktadır. Tarih boyunca insanlık tarihini etkileyen büyük göçler, ticaret yolları ve askerî seferler bu derste coğrafî temelli olarak incelenmektedir. İpek Yolu, Baharat Yolu gibi güzergâhların ekonomik ve kültürel etkileri anlatılmakta; bu yolların hangi coğrafi şartlarda oluştuğu ve zamanla nasıl değiştiği açıklanmaktadır. Aynı şekilde Haçlı Seferleri, İslam fetihleri, Moğol istilaları gibi büyük tarihî hareketlerin coğrafi analizleri yapılmaktadır. Dersin bir diğer önemli konusu, tarihî coğrafya perspektifinden şehirleşme süreçleridir. Tarihî şehirlerin kurulum yeri seçimi, su kaynaklarıyla ilişkisi, ulaşım ağları ve doğal afetlerden korunma stratejileri örnekler üzerinden değerlendirilir. Mezopotamya, Anadolu, Mısır, Akdeniz Havzası gibi tarihî coğrafî bölgeler bölgesel analizle işlenmektedir. Öğrencilere, çevresel değişimlerin (örneğin kuraklık, sel, deprem) tarihî süreçleri nasıl etkilediği, uygarlıkların yükselme ve çöküşlerinde coğrafyanın nasıl belirleyici rol oynadığı gösterilmektedir. Ayrıca, coğrafya ile din, kültür ve siyaset arasındaki ilişki ele alınarak; dinî merkezlerin coğrafî dağılımı ve kutsal mekânların seçimi gibi konular işlenmektedir. Dersin sonunda öğrenciler; coğrafyanın sadece fiziksel bir alan değil, tarihî olayların anlaşılması için temel bir analiz aracı olduğunu kavrar. Bu sayede öğrencilere, diğer tarih derslerinde ve akademik çalışmalarda kullanabilecekleri disiplinlerarası bir perspektif kazandırılması amaçlanmaktadır.
Ders Veren	TARIG MOHAMED NOUR ALI

Hafta	Konu
1	Tarihî Coğrafyaya Giriş: Kavramlar ve Temeller
2	Tarihî Coğrafyanın Ortaya Çıkışı ve Gelişimi
3	Tarihî Coğrafya ile Coğrafya Tarihi Arasındaki Fark
4	Tarihî Coğrafya Çalışmalarında Kullanılan Kaynaklar
5	Uygarlıkların Doğuşunda Coğrafi Etkenlerin Rolü
6	Tarihî Göçler ve Coğrafi Nedenleri
7	Ticaret ve Antik Yolların Tarihî Coğrafyası
8	Ara Sınav
9	Tarihî Haritaların Analizi
10	İslam Fetihlerinin Coğrafi Açıdan İncelenmesi
11	Coğrafi Keşifler ve Küresel Etkileri
12	Akdeniz’in Tarihî Coğrafyası
13	Siyasi ve Coğrafi Sınırların Tarihî Evrimi
14	Çevresel Değişimler ve Uygarlıkların Çök
15	Vaka Çalışmaları ve Uygulamalı Analizler
16	Final Sınavı

Program Çıktıları
1	Türk tarihinin siyasi, sosyal ve kültürel süreçlerine hâkim olur.
2	Osmanlı tarihini kurumsal, iktisadi ve sosyal boyutlarıyla analiz eder.
3	Yerel ve küresel tarihi olayları karşılaştırmalı olarak değerlendirir.
4	Tarih araştırma yöntemlerini ve kaynaklarını eleştirel bir bakışla kullanır.
5	Osmanlıca ve yabancı dil becerileriyle tarihsel araştırma yapar.
6	Disiplinler arası bir yaklaşımla çok boyutlu analizler yapar.
7	Milli Mücadele ve Cumhuriyet tarihine dair derinlemesine bilgi sahibidir.
8	Bilimsel etiğe uygun bağımsız bir araştırma yürütür ve tez yazar.
9	Öğretmenlik formasyonuna yönelik kuramsal bilgiyi uygular.
10	Tarihsel olguları eleştirel bir bakışla yazılı ve sözlü aktarır.
11	Yerel tarihten evrensele uzanan bir tarih bilinci ve miras duyarlılığı geliştirir.
12	Tarih araştırmalarında dijital okuryazarlık, bilgi teknolojileri ve çağdaş dijital kaynakları etkin biçimde kullanır.

Ders Öğrenme Çıktısı - Program Çıktıları (1 -5 Puan Aralığı)

Ders Öğrenme Çıktısı	PÇ 1	PÇ 2	PÇ 3	PÇ 4	PÇ 5	PÇ 6	PÇ 7	PÇ 8	PÇ 9	PÇ 10	PÇ 11	PÇ 12
Öğrenci, tarihî coğrafyanın temel kavramlarını ve gelişimini açıklar	5	4	4	5	3	4	5	4	5	4	-	-
Öğrenci, tarihî olaylarda coğrafi etkenlerin rolünü analiz eder.	5	4	5	4	3	4	5	4	4	5	-	-
Öğrenci, tarihî haritaları yorumlayarak mekânsal değişimleri değerlendirir.	5	4	3	4	4	5	4	5	3	4	-	-
Öğrenci, tarihî süreçlerde nüfus hareketlerini coğrafi bakış açısıyla inceler.	4	5	4	3	4	5	5	4	3	4	-	-
Öğrenci, tarihî coğrafya verilerini güncel coğrafi bilgi sistemleri ile ilişkilendirir.	5	4	3	4	5	5	4	4	3	4	-	-
Ortalama Değer	4,8	4,2	3,8	4	3,8	4,6	4,6	4,2	3,6	4,2	-	-

https://ebs.bilecik.edu.tr/pdf/dersbilgigetir/349436