TAR422 - Türk Eğitim Tarihi

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ

İNSAN VE TOPLUM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

TARİH

(2025 - 2026) Ders Bilgi Formu

Ders Adı	Kodu	Yarıyıl	T+U Saat	AKTS	Z / S
Türk Eğitim Tarihi	TAR422	8	3 + 0	5,0	Seçmeli

Birim Bölüm	Tarih - Lisans (Yüz yüze)
Amaç	Türk Eğitim Tarihi dersi, Türk eğitim sisteminin tarihsel temellerini ve gelişim sürecini öğrencilere kavratmayı amaçlar. Geçmişten günümüze eğitim anlayışındaki değişimleri, kurumları ve uygulamaları analiz etmeyi hedefler. Öğrencilerin eğitim politikalarının toplumsal, kültürel ve siyasi bağlamını anlamasını sağlar. Tarihsel perspektiften hareketle güncel eğitim meselelerine eleştirel bir bakış açısı geliştirmelerine katkıda bulunur. Türk eğitim sisteminin tarihi kökleri hakkında bilimsel bir anlayış kazandırarak, eğitimle ilgili gelecek projeksiyonlar oluşturmalarına zemin hazırlar.
Ders İçeriği	Öğrencilere bu derste; öncelikle eğitimin ne olduğu ve öğretim ile olan ilişkisi anlatılmaktadır. Eğitim yapıldığı yer olan okulların tarihi incelenmektedir. Bu konuda Mısır, İran, Hindistan, Yunanistan gibi coğrafi yerlerde Eski Çağlara dayanan eğitim kültürüne değinilmektedir. Türklerde eğitim bilindiği üzere Hunlar ile başlamakta, Türk devletlerinden Göktürkler, Uygurlar, Karahanlılar, Selçuklular, Osmanlılar yoluyla günümüze kadar gelmektedir. Hunlar döneminde eğitim faaliyetleri kurum şeklinde olmamakla beraber hayat ile iç içedir. Hunlar askeri, mesleki ve idari gereksinimleri nedeniyle toplum içinde ata binme, ok atma ve kılıç kullanma, elbise dikme, çadır kurma, gıda temin etme, ev aletleri üretme, süs eşyası yapma, devlet ve halkın için öğütler vb. şeklinde icra edilmiştir. Göktürkler döneminde yazıya geçildiği için kısmi oranda eğitim gelişmek için uygun şartlara sahip olmuştur. Uygurlar döneminde ise eğitim faaliyetleri gerçek anlamda başlamış ve kağıt ile mürekkebin önemi kavranmış, öğrencilere mekanlarda ders verilmiş ve karşılığında sınava tabi tutulmuşlardır. Uygurlar da Göktürkler gibi alfabeye sahip fakat onlardan daha bilinçli bir sisteme geçmiştir. Dönemlerinde sözlükler yazılmış ve tercüme faaliyetlerine girişilmiştir. Karahanlılar döneminde İslami eğitim tarzı olan medreselere geçişmiştir. Yusuf Has Hacip, Kaşgarlı Mahmut, Edip Ahmed Yükneki, Ahmet Yesevi gibi Türk tarihinde önemli şahsiyetler yetişmiştir. Bu dönemde medreseler bir öğretim programına sahiptir. Var olan eğitim kurumları Karahanlılar ile daha organize hale gelmiştir. Diğer milletleri eğitecek seviyede eğitmenler yetişmeye başlamıştır. Öğretmenlik mesleğinin önemi kavranmıştır. Selçuklular dönemi ile medreseler daha da gelişmiş ve eğitim propaganda aracı yapılacak kadar önemli bir seviyeye yükselmiştir. Selçuklular birçok medrese açtırmış ve medreselerin yanında çeşme, çarşı, hamam gibi medrese mimarisi gelişmeye başlayarak devasa eserler günümüze kalmıştır. Selçuklular kendilerinden sonra gelen Selçuklu devletlerine de örnek teşkil etmiştir. Öğrencilere bu derste Osmanlı Devleti’ne kadar gelen eğitim mirası anlatılarak Osmanlılar döneminde kurulan medreselerin, Enderunların ve sıbyan mekteplerinin içeriği hakkında bilgiler verilmektedir. Medreseler Yükseliş Dönemi’ne kadar temel yapısını değiştirmeden korumuştur. Fakat 17. yüzyıl ile başlayan gelişmeler Osmanlılar eğitim kurumlarında ve eğitim politikalarında değişime zorlamıştır. Ordunun ıslahı için düşünülen eğitim yapısı diğer alanlara da etki bırakmıştır. Yeni dönemde bu amaç için kurulan Mühendishane-i Bahr-i Hümayun, Mühendishane-i Berr-i Hümayun, Mekteb-i Tıbbiye ve Mekteb-i Harbiye gibi kurumlardan bahsedilmektedir. Daha sonra Tanzimat dönemi ile eğitim politikası Osmanlılık gibi düşünceler etrafında şekillenmiştir. Öğrencilere bu derste; Tanzimat döneminde açılan eğitim kurumlar, eğitim hakkında çalışma yapan kişiler 1869 Maarif Nizamnamesi detaylı şekilde açıklanmaya çalışılır. Daha sonra I. Meşrutiyet ve II. Abdülhamid dönemlerinde var olan eğitim politikalarının uygulanmaya, şekillenmeye ve yaygınlaşmaya başladığı bir dönemdir. Bu dönemden sonra II. Meşrutiyet döneminde var olan eğitim politikası Türkçülük etrafında şekillenmiştir. Bu dönemde eğitim politikasında modern izler görülmeye başlar. Tevfik Fikret, Ziya Gökalp, Satı Bey, Emrullah Efendi gibi isimlerin eğitim politikaları tartışılır. Bu döneminde savaşlar ve maddi sıkıntılar içinde geçtiği bilinmekle beraber Kurtuluş Savaşı boyunca eğitim kongreleri devam etmiştir. Cumhuriyet döneminde ise açılan ibtidailer, rüşdiyeler, idadiler, sultaniler, meslek okulları, askeri okullar, medreseler, darülfünunlar için Tevhid-i Tedrisat kanunu yayımlanmış ve kanun içinde konumları belirlenmiştir. Eğitimde birlik, millilik ve laiklik gibi konular ele alınmıştır. Öğrencilere bu derste Atatürk’ün eğitim politikalarına kadar var olan eğitimciler, eğitim kurumları, kanunlar ve faaliyetler detaylı şekilde incelenmektedir. Son bölümde İslamiyet öncesi, İslamiyet sonrası, Osmanlı dönemi ve Cumhuriyet dönemi Türk eğitim tarihi hakkında karşılaştırmalar ve gelişime ait bilgiler karşılaştırma yapılarak sunulmaktadır.

Hafta	Konu
1	Eğitim Tanımları
2	Eğitim Kurumları
3	İslamiyet Öncesi Türklerde Eğitim
4	Karahanlılar Döneminde Eğitim
5	Selçuklular Döneminde Eğitim
6	Osmanlı Klasik Döneminde Eğitim
7	Tanzimat Döneminden Önce Eğitim
8	Ara Sınav
9	Tanzimat Döneminde Eğitim
10	I. Meşrutiyet ve II. Abdülhamid Dönemi’nde Eğitim
11	II. Meşrutiyet Döneminde Eğitim
12	Kurtuluş Savaşı Yıllarında Eğitim
13	Atatürk Döneminde Eğitim
14	Atatürk Sonrası Dönemde Eğitim
15	Eğitim Hakkında Görüşler
16	Yıl Sonu Sınavı

Program Çıktıları
1	Tarihsel olayları bilimsel yöntemlerle inceleme, yorumlama ve analiz etme becerisi kazanır.
2	Birincil ve ikincil kaynakları eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirir.
3	Ulusal tarih bilgisini evrensel tarih perspektifiyle ilişkilendirir.
4	Kültürel mirasın korunması ve toplumla paylaşılması konusunda duyarlılık gösterir.
5	Tarih disiplininde akademik araştırma yapma, rapor hazırlama ve bilimsel yazı yazma becerisi kazanır.
6	Farklı dönem ve medeniyetleri karşılaştırarak tarihsel süreçleri çok boyutlu değerlendirir.
7	Yabancı dil ve dijital araçları kullanarak tarih alanında bilgiye erişir ve paylaşır.
8	Tarihsel bilgi ve birikimini eğitim, kültür, arşiv ve medya gibi alanlarda uygulayabilir.
9	Eleştirel düşünme, problem çözme ve bağımsız karar verme becerisi geliştirir.
10	Etik değerlere bağlı, toplumsal sorumluluk bilinci yüksek, mesleki ve akademik dürüstlüğe sahip bireyler yetiştirir.

Ders Öğrenme Çıktısı - Program Çıktıları (1 -5 Puan Aralığı)

Ders Öğrenme Çıktısı	PÇ 1	PÇ 2	PÇ 3	PÇ 4	PÇ 5	PÇ 6	PÇ 7	PÇ 8	PÇ 9	PÇ 10
Eğitimin Tanımı İncelenir	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Eğitim Kurumları ve İlk Eğitimciler tanıtılır	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Türklerde Eğitimin Tarihi Hakkında Bilgi Sahibi Olunur	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Türk Eğitim Sistemi ve Diğer Milletlerin Eğitim Sistemi Karşılaştırılır	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Günümüzde Eğitimin Nasıl Olması Gerektiği Hakkında Düşünceler Üretilir	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Ortalama Değer	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-

https://ebs.bilecik.edu.tr/pdf/dersbilgigetir/349450