TAR220 - Ortaçağ Kültür ve Medeniyeti Tarihi

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ

İNSAN VE TOPLUM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

TARİH

(2025 - 2026) Ders Bilgi Formu

Ders Adı	Kodu	Yarıyıl	T+U Saat	AKTS	Z / S
Ortaçağ Kültür ve Medeniyeti Tarihi	TAR220	4	3 + 0	5,0	Seçmeli

Birim Bölüm	Tarih - Lisans (yüz yüze)
Amaç	Bu dersin amacı, Orta Çağ’da Doğu ve Batı uygarlıklarında ortaya çıkan kültürel, dini, sosyal ve entelektüel yapıların tarihsel bağlamda incelenmesini sağlamak; öğrencilerin Orta Çağ medeniyetlerini karşılaştırmalı olarak değerlendirebilecek bir tarihsel bakış açısı kazanmalarını sağlamaktır.
Ders İçeriği	Bu derste öğrencilere Orta Çağ boyunca Doğu ve Batı uygarlıklarının geliştirdiği kültürel, entelektüel, dini, siyasi ve ekonomik yapılar tanıtılmaktadır. Dersin başında Orta Çağ’ın kronolojik ve coğrafi sınırları tanımlanmakta, ardından "Orta Çağ" kavramının farklı tarih yazımı geleneklerindeki algılanış biçimleri tartışılmaktadır. Öğrenciler, Bizans İmparatorluğu’nun kültürel ve siyasi mirasını inceleme fırsatı bulmaktadır. İslam Halifelikleri’nin entelektüel ve dini yapısı detaylı olarak ele alınmaktadır. Batı Hristiyan dünyasının kurumsal yapıları ve sosyal dinamikleri analiz edilmektedir. Selçukluların siyasi yapısı, bilim ve sanat alanındaki katkılarıyla değerlendirilmektedir. Moğolların Orta Çağ’daki etkisi ve kültürler arası etkileşimleri üzerinde durulmaktadır. Farklı uygarlıklar arasındaki kültürel alışveriş, dersin temel konularından birini oluşturmaktadır. Bilgi, din ve sanat geleneklerinin sınırları aşarak nasıl yayıldığı ayrıntılı şekilde tartışılmaktadır. Tercüme hareketleri bu aktarımın önemli araçlarından biri olarak gösterilmektedir. Medrese ve manastır gibi kurumlar aracılığıyla bilimsel bilgi dolaşımı gerçekleşmektedir. Çok dilli bilginlerin bu süreçteki köprü rolü vurgulanmaktadır. Orta Çağ toplumlarının dini dünya görüşü, kozmoloji ve ritüeller bağlamında ele alınmaktadır. Dinin bireysel ve toplumsal yaşam üzerindeki etkisi açıklanmaktadır. Hristiyan ve İslam dünyalarında din-devlet ilişkileri karşılaştırmalı olarak işlenmektedir. Dini seçkinlerin siyasi ve sosyal etkileri değerlendirilmektedir. Manastır hareketlerinin Avrupa’da nasıl bir dönüşüm yarattığı incelenmektedir. İslam dünyasında tasavvufun ortaya çıkışı ve gelişimi önemli bir tema olarak yer almaktadır. Mezhepsel ayrışmaların toplumsal yapılar üzerindeki etkisi de göz önünde bulundurulmaktadır. Sanat ve mimari, farklı uygarlıkların estetik anlayışlarını ortaya koyan unsurlar olarak dersin diğer bir odak noktasıdır. Romanesk ve Gotik mimari üslupları Avrupa bağlamında görsel örneklerle analiz edilmektedir. İslam sanatında geometri, arabesk ve hat sanatı estetik ve sembolik yönleriyle ele alınmaktadır. Orta Asya ve Anadolu’daki mimari ve sanatsal sentezler kültürel etkileşimle birlikte değerlendirilmektedir. Tarıma dayalı ekonomik sistemlerin toplumsal yapı üzerindeki etkileri tartışılmaktadır. Ticaret ağlarının genişliği ve şehirlerin bu ağlardaki rolü analiz edilmektedir. Feodal yapılar, toprak mülkiyeti ve üretim ilişkileri ders kapsamında ele alınmaktadır. Loncaların ekonomik organizasyondaki yeri ve etkisi açıklanmaktadır. Bağdat, Konstantinopolis, Venedik ve Semerkand gibi kentlerin ekonomik ve kültürel rolleri incelenmektedir. Kadınların toplumsal rolleri, aile yapıları ve cinsiyet ilişkileri farklı uygarlıklar üzerinden karşılaştırmalı olarak ele alınmaktadır. Avrupa’da skolastik düşüncenin gelişimi ile İslam dünyasında felsefe ve bilim arasındaki ilişkiler tartışılmaktadır. Antik mirasın hem korunması hem de yeniden üretilmesi süreci entelektüel gelenekler bağlamında değerlendirilmektedir. Dersin sonunda öğrenciler, Orta Çağ’ı sadece savaşlar ve siyasi olaylar üzerinden değil, çok yönlü bir kültürel zenginlik olarak kavrama becerisi kazanmaktadır.

Hafta	Konu
1	Orta Çağ kavramı, kronolojik ve coğrafi sınırları
2	Orta Çağ uygarlıklarının genel tanıtımı
3	Din ve toplum: Hristiyanlık, İslam ve dinî otoriteler
4	Eğitim kurumları ve bilimsel aktarım
5	Sanat ve mimari: Romanesk, Gotik, İslam sanatı
6	Entelektüel hayat: Skolastik düşünce, felsefe, bilim
7	Kadın, toplumsal cinsiyet ve aile
8	Ara Sınavı
9	Orta Çağ şehirleri ve kentleşme süreçleri
10	Ekonomi: Feodalizm, ticaret yolları, üretim
11	Kültürel etkileşimler ve tercüme hareketleri
12	Moğollar, Haçlılar ve medeniyetler arası karşılaşmalar
13	Dil, edebiyat ve sözlü kültür
14	Modern dünyaya geçişte kültürel miras
15	Genel değerlendirme ve kaynak analizi
16	Yarıyıl Sonu Sınavı

Program Çıktıları
1	Türk tarihinin siyasi, sosyal ve kültürel süreçlerine hâkim olur.
2	Osmanlı tarihini kurumsal, iktisadi ve sosyal boyutlarıyla analiz eder.
3	Yerel ve küresel tarihi olayları karşılaştırmalı olarak değerlendirir.
4	Tarih araştırma yöntemlerini ve kaynaklarını eleştirel bir bakışla kullanır.
5	Osmanlıca ve yabancı dil becerileriyle tarihsel araştırma yapar.
6	Disiplinler arası bir yaklaşımla çok boyutlu analizler yapar.
7	Milli Mücadele ve Cumhuriyet tarihine dair derinlemesine bilgi sahibidir.
8	Bilimsel etiğe uygun bağımsız bir araştırma yürütür ve tez yazar.
9	Öğretmenlik formasyonuna yönelik kuramsal bilgiyi uygular.
10	Tarihsel olguları eleştirel bir bakışla yazılı ve sözlü aktarır.
11	Yerel tarihten evrensele uzanan bir tarih bilinci ve miras duyarlılığı geliştirir.
12	Tarih araştırmalarında dijital okuryazarlık, bilgi teknolojileri ve çağdaş dijital kaynakları etkin biçimde kullanır.

Ders Öğrenme Çıktısı - Program Çıktıları (1 -5 Puan Aralığı)

Ders Öğrenme Çıktısı	PÇ 1	PÇ 2	PÇ 3	PÇ 4	PÇ 5	PÇ 6	PÇ 7	PÇ 8	PÇ 9	PÇ 10	PÇ 11	PÇ 12
Öğrenci, Orta Çağ'da farklı medeniyetlerin kültürel, sosyal ve siyasi yapılarını tanımlar.	4	5	4	3	4	5	4	5	4	5	-	-
Öğrenci, din, sanat ve düşünce sistemlerinin Orta Çağ toplumları üzerindeki etkilerini analiz eder.	4	5	4	3	4	5	4	3	4	5	-	-
Öğrenci, Doğu ve Batı medeniyetleri arasında bilgi ve kültür aktarımını açıklar.	5	4	3	4	5	4	3	4	5	4	-	-
Öğrenci, tarihî kaynakları yorumlayarak Orta Çağ'a dair eleştirel bir bakış açısı geliştirir.	4	5	4	3	4	5	4	5	4	5	-	-
Öğrenci, Orta Çağ kültürünün modern toplumlara olan etkilerini değerlendirir.	4	5	4	3	4	5	4	3	4	5	-	-
Ortalama Değer	4,2	4,8	3,8	3,2	4,2	4,8	3,8	4	4,2	4,8	-	-

https://ebs.bilecik.edu.tr/pdf/dersbilgigetir/398084