TAR254 - Ortaçağ Avrupa Tarihi

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ

İNSAN VE TOPLUM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

TARİH

(2025 - 2026) Ders Bilgi Formu

Ders Adı	Kodu	Yarıyıl	T+U Saat	AKTS	Z / S
Ortaçağ Avrupa Tarihi	TAR254	4	3 + 0	5,0	Seçmeli

Birim Bölüm	Tarih - Lisans (Yüz yüze)
Amaç	Bu dersin amacı, öğrencilere Roma İmparatorluğu'nun çöküşünden (c. 5. yüzyıl) Rönesans'ın başlangıcına (c. 15. yüzyıl) kadar uzanan Ortaçağ Avrupa'sının siyasi, sosyal, ekonomik, dini ve kültürel temellerini kapsamlı bir şekilde öğretmektir. Feodalizmin, şövalyelik kültürünün ve manastır sisteminin toplum yapısını nasıl şekillendirdiğini analiz ederek, Haçlı Seferleri, Skolastik felsefe ve Romanesk-Gotik sanat gibi temel olay ve gelişmeleri derinlemesine inceler. Ders, aynı zamanda, Avrupa'nın bu dönemde İslam dünyası ve Bizans İmparatorluğu gibi diğer medeniyetlerle olan etkileşimini ve bu etkileşimlerin modern Avrupa kimliğinin oluşumundaki rolünü vurgular. Eleştirel düşünmeyi teşvik etmek amacıyla birincil kaynaklar (vakayinameler, destanlar, kanunnameler) üzerinden tarihsel analiz yöntemlerini uygulamalı olarak tanıtır. Nihai hedefi ise, "Karanlık Çağlar" olarak yanlış anlaşılan bu uzun dönemi, kendi bağlamı içinde anlamak ve günümüz Avrupa'sının kurumsal, entelektüel ve toplumsal yapılarının kökenlerini takip edebilmek için gerekli tarihsel perspektifi sağlamaktır.
Ders İçeriği	Bu ders, Roma İmparatorluğu'nun Batı'daki çözülme sürecini ve bunun yarattığı siyasi boşluğu analiz ederek başlayacaktır. Ardından, Hıristiyan Kilisesi'nin bu kaos ortamında nasıl bir istikrar unsuru ve birleştirici güç haline geldiği incelenecektir. Kavimler Göçü'nün yarattığı demografik ve kültürel dönüşüm, yeni Germen krallıklarının ortaya çıkışı bağlamında ele alınacaktır. Bizans İmparatorluğu'nun ise bin yıl boyunca nasıl bir Roma mirasını sürdürdüğü ve klasik bilginin muhafazasındaki rolü tartışılacaktır. Karolenj Rönesansı, bir kültürel canlanma hareketi olarak ve Avrupa'nın siyasi birliği fikrinin somutlaşmış hali olarak değerlendirilecektir. Feodalizmin (derebeylik), temelini oluşturan vassalık ve toprak yönetimi (fief) ilişkileri, bu sistemin siyasi parçalanmışlık ve yerel güçler üzerindeki etkisi vurgulanarak irdelenecektir. Manastır hayatının, özellikle Benedictus Kuralı çerçevesinde, hem dini pratikte hem de tarım, eğitim ve kültür alanlarındaki merkezi rolü üzerinde durulacaktır. 9. ve 10. yüzyıllarda Avrupa'nın Viking, Macar ve Müslüman akınları karşısındaki durumu ve bu tehditlerin savunma yapılarını (şatolar) ve toplumsal örgütlenmeyi nasıl şekillendirdiği araştırılacaktır. Haçlı Seferleri hareketi, dini motivasyonların yanı sıra siyasi, ekonomik ve sosyal dinamikleriyle birlikte kapsamlı bir şekilde işlenecektir. İlk Haçlı Devletleri'nin kuruluşu, Levant'taki varlıklarını sürdürme çabaları ve nihai çöküşlerinin nedenleri analiz edilecektir. Haçlı Seferleri'nin Akdeniz ticaretini, İslam dünyası ve Bizans ile ilişkileri ve Avrupa'nın kendi içindeki ticari ağları nasıl etkilediği değerlendirilecektir. Şövalyelik kültürünün ve saray aşkı (courtly love) geleneğinin ortaya çıkışı, bu ideallerin edebiyat ve toplumsal davranış normları üzerindeki etkisi incelenecektir. Romanesk ve Gotik sanat ile mimarinin gelişimi, bu stillerin teolojik anlamları ve inşaat tekniklerindeki devrimler göz önünde bulundurularak tartışılacaktır. Yüksek Orta Çağ'da gerçekleşen tarımsal devrim ve nüfus artışının, kentleşmeyi ve ticari canlanmayı nasıl tetiklediği açıklanacaktır. Ticaret yollarının, fuarların genişlemesi ve bir banker, tüccar sınıfının yükselişi, kapitalizmin erken temelleri bağlamında irdelenecektir. Üniversitelerin (Bologna, Paris, Oxford) kuruluşu, Skolastik düşünce yönteminin doğuşu ve Akıl-İnanç tartışmaları, Aquinas'ın Thomas gibi düşünürlerin sentez çabaları merkeze alınarak işlenecektir. Papalık monarşisinin ulaştığı zirve noktası, Kilise ile imparatorluk (Papalık-İmparatorluk Çatışması) arasındaki güç mücadelesi ve bu mücadelenin siyasi teoriye katkıları değerlendirilecektir. 13. yüzyılda yaşanan "Little Optimum" iklimsel dönemin refah üzerindeki olumlu etkileri ve 14. yüzyılda bunu takip eden "Küçük Buzul Çağı"nın yıkıcı sonuçları karşılaştırmalı olarak ele alınacaktır. Kara Ölüm'ün (1347-1351) demografik, ekonomik, dini ve toplumsal yapıyı altüst edişi, antisemitizmin yükselişi ve mevcut düzene yönelik sorgulamalar (Gezerler hareketi gibi) bağlamında derinlemesine incelenecektir. Yüz Yıl Savaşları (1337-1453), bu çatışmanın feodal ordu yapılarından ulusal monarşiler ve erken dönem milliyetçilik duygularının oluşumuna etkisi açısından analiz edilecektir. İngiltere'de Magna Carta'nın (1215) uzun vadeli anayasal mirası ve parlamenter kurumların yavaş yavaş gelişimi izah edilecektir. Geç Orta Çağ'da yaşanan sosyal ayaklanmalar (Fransız Jacquerie İsyanı, İngiliz Köylü Ayaklanması), bunların arka planındaki ekonomik baskılar ve toplumsal huzursuzluklar ışığında yorumlanacaktır. Kültürel ve entelektüel hayatta yaşanan değişimler, Dante, Chaucer gibi yazarların vernaküler (yerel) dilleri kullanması ve hümanist düşüncenin İtalya'daki erken filizlenişi üzerinden takip edilecektir. Jan Hus ve John Wycliffe gibi isimlerin öncülük ettiği erken dini reform hareketleri ve bu hareketlerin Kilise otoritesine yönelttiği eleştiriler tartışılacaktır. Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlar'a genişlemesi ve 1453'te Konstantinopolis'in düşüşünün Avrupa'da yarattığı siyasi ve psikolojik şok dalgasının etkileri değerlendirilecektir. Orta Çağ'ın sonunu hazırlayan teknolojik yenilikler (barut, matbaa, pusula) ve bu yeniliklerin savaş, bilginin yayılımı ve coğrafi keşifler üzerindeki dönüştürücü gücü vurgulanacaktır. Tüm bu süreçler, öğrencilerin "Karanlık Çağlar" olarak adlandırılan bu dönemi, kendi koşulları içinde anlamasını ve modern Avrupa'nın siyasi, ekonomik, kültürel ve entelektüel temellerinin büyük ölçüde bu dönemde atıldığını kavramasını sağlamak üzere bir araya getirilecektir. Ders, öğrencilerin birincil kaynakları (vakayinameler, kanunnameler, destanlar, dini metinler) eleştirel bir bakışla yorumlama becerilerini geliştirmeyi ve tarih yazımındaki farklı yaklaşımları (ekonomik, sosyal, kültürel tarih) tanıtmayı da hedeflemektedir. Sonuç olarak, bu ders, öğrenciye, günümüz Avrupa'sını şekillendiren kurumların, fikirlerin ve toplumsal yapıların kökenlerine dair sağlam ve nüanslı bir tarihsel perspektif kazandırmayı amaçlamaktadır.

Hafta	Konu
1	Geç Antik Çağ'dan Orta Çağ'a Geçiş
2	Roma İmparatorluğu'nun Çöküşü Ve Barbar Krallıkların Yükselişi
3	Hıristiyanlığın Yayılışı Ve Erken Kilise Kurumları
4	Karolenj İmparatorluğu: Siyaset, Kültür Ve Toplum
5	Feodalizm Ve Vasallık Sisteminin Ortaya Çıkışı
6	Manastır Hayatı Ve Benedictus Kuralı
7	Viking, Macar Ve Müslüman Akınlarının Etkileri
8	Ara Sınav
9	Haçlı Seferleri'nin Başlangıcı Ve Motivasyonları
10	Şövalyelik Kültürü Ve Orta Çağ Edebiyatı
11	Romanesk Ve Gotik Sanat Ve Mimari
12	Orta Çağ'da Ticaretin Canlanması Ve Kentlerin Büyümesi
13	Skolastik Felsefe Ve Üniversitelerin Doğuşu
14	Kara Veba'nın Toplumsal Ve Ekonomik Etkileri
15	Geç Orta Çağ'da Siyasal Bunalım Ve Savaşlar
16	Yarıyıl Sonu Sınavı

Program Çıktıları
1	Tarihsel olayları bilimsel yöntemlerle inceleme, yorumlama ve analiz etme becerisi kazanır.
2	Birincil ve ikincil kaynakları eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirir.
3	Ulusal tarih bilgisini evrensel tarih perspektifiyle ilişkilendirir.
4	Kültürel mirasın korunması ve toplumla paylaşılması konusunda duyarlılık gösterir.
5	Tarih disiplininde akademik araştırma yapma, rapor hazırlama ve bilimsel yazı yazma becerisi kazanır.
6	Farklı dönem ve medeniyetleri karşılaştırarak tarihsel süreçleri çok boyutlu değerlendirir.
7	Yabancı dil ve dijital araçları kullanarak tarih alanında bilgiye erişir ve paylaşır.
8	Tarihsel bilgi ve birikimini eğitim, kültür, arşiv ve medya gibi alanlarda uygulayabilir.
9	Eleştirel düşünme, problem çözme ve bağımsız karar verme becerisi geliştirir.
10	Etik değerlere bağlı, toplumsal sorumluluk bilinci yüksek, mesleki ve akademik dürüstlüğe sahip bireyler yetiştirir.

Ders Öğrenme Çıktısı - Program Çıktıları (1 -5 Puan Aralığı)

Ders Öğrenme Çıktısı	PÇ 1	PÇ 2	PÇ 3	PÇ 4	PÇ 5	PÇ 6	PÇ 7	PÇ 8	PÇ 9	PÇ 10
Orta Çağ'ın Siyasi Yapısını Anlar.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Toplumsal Kurumları Analiz Eder.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Temel Tarihsel Dönüşümleri Tanımlar.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Kültür ve Sanat Eserlerini Yorumlar.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Modern Avrupa'nın Orta Çağ Kökenlerini Açıklar.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Ortalama Değer	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-

https://ebs.bilecik.edu.tr/pdf/dersbilgigetir/398090