TAR264 - Osmanlı İdaresinde Balkanlar

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ

İNSAN VE TOPLUM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

TARİH

(2025 - 2026) Ders Bilgi Formu

Ders Adı	Kodu	Yarıyıl	T+U Saat	AKTS	Z / S
Osmanlı İdaresinde Balkanlar	TAR264	4	3 + 0	5,0	Seçmeli

Birim Bölüm	Tarih - Lisans (Yüz yüze)
Amaç	Bu ders, Osmanlı Devleti’nin Balkanlar’daki idari yapısını, bölgesel yönetim uygulamalarını ve merkez-taşra ilişkilerini incelemektedir. Eyalet sistemi, tımar düzeni ve yerel halklarla kurulan idari-siyasi ilişkiler tarihsel belgeler ışığında değerlendirilir. Ayrıca Osmanlı idaresinin Balkan toplumları üzerindeki uzun vadeli etkileri ve bölgenin sosyo-politik dönüşümü ele alınır.
Ders İçeriği	Yeniçağ Avrupa Tarihi dersi, Türk milletinin en fazla münasebet kurduğu ve tarihinin şekillendiği olaylarla gelişmeleri havi medeniyetlerden biri olan Avrupa’nın tarihini, coğrafyasını, ülkelerini, sosyal ve kültürel atılımlarını Yeniçağ döneminin zaman sınırlaması içerisinde konu almaktadır. Bahsi geçen zaman kesiti ise İstanbul’un fethedildiği 1453’ten Fransız İhtilali’nin meydana geldiği 1789 yılına kadar olan, günümüzün fikriyatını, anlayışını ve temel meselelerini doğrudan ya da dolaylı olarak etkilemiş birçok olayın yaşanmış olduğu 336 senedir. İlk haftalardaki dersler, Yeniçağ Avrupa’sını hazırlayan Ortaçağ’daki tarihî gelişmelerin anlatımına ayrılmıştır. Kavimler Göçü, Roma İmparatorluğu’nun bölünmesi ve Batı kanadının yıkılması, Avrupa uluslarının şekillenmesi, Feodalite ve Skolastik düşünce, Avrupa’nın siyasi konjonktürü gibi meseleler bu derslerde anlatılarak Yeniçağ Avrupa Tarihi’nin zemini hazırlanır. Sonraki derslerde Yeniçağ’ın başındaki dönüm noktası olan olaylar İstanbul’un fethiyle Bizans’ın yıkılışı, Amerika’nın keşfi, Büyük Coğrafya Keşifleri, Rönesans, Reform, Askerî Devrim, Aydınlanma Çağı ve düşünürleri gibi konular kronolojik olarak ele alınır ve bu gelişmelerin Avrupa ve dünya tarihine etkileri tartışılır. Bunların yanı sıra Modern Avrupa’nın kuruluna giden süreçte ülkelerin ve devletlerin şekillenmesi işlenerek Papalık, İngiltere, Fransa, Almanya, İtalya, İspanya, Portekiz, Lehistan, Felemenk, İskandinav ülkeleri ile çoğu günümüzde mevcut olmayan bazı küçük devletçikler ve şehir devletleri anlatılır. Coğrafi keşiflerin Avrupa ekonomisi ve dünya ile ilişkiler üzerindeki etkisi incelenir. Reform ve Karşı-Reform hareketleriyle birlikte dinî yapının kırılması ve mezheplerin oluşumu değerlendirilir. Rönesans’ın düşünce, sanat ve bilim üzerindeki etkileri tartışılır. Mutlak monarşilerin yükselişi ve merkeziyetçi devlet yapılarının oluşumu analiz edilir. Habsburglar, Bourbonlar, Tudorlar gibi önemli hanedanlar incelenir. Otuz Yıl Savaşları ve Westphalia Barışı’nın Avrupa dengelerine etkisi ele alınır. Yeniçağ’da Avrupa’da ticaretin gelişimi, merkantilizm ve sömürgecilik süreçleri işlenir. Bilimsel Devrim’in düşünce hayatına etkisi ve Aydınlanma fikirleri üzerinde durulur. Burjuvazinin yükselişi ve sınıfsal yapının değişimi incelenir. Avrupa’daki şehirleşme, eğitim ve gündelik yaşam koşulları gözden geçirilir. Osmanlı-Avrupa ilişkileri, diplomasi ve savaşlar bağlamında değerlendirilir. 17. ve 18. yüzyıldaki ekonomik krizler ve isyan hareketleri tartışılır. Fransa'daki 1789 Devrimi ile Yeniçağ'ın son bulması süreci incelenir. Yeniçağ zaman kesitinde meydana gelen önemli gelişmeler, olaylar, savaşlar, bilimsel atılımlar, literatüre geçen önemli yazınsal ve sanatsal aktiviteler de yine dersin konuları arasında yer almaktadır. Dersler işlenirken öğrencilere, hazırlanmaları istenen konularla alakalı söz verilerek derse katılımları sağlanır. Böylece tarihsel olayları neden–sonuç ilişkisi içinde değerlendirme yetkinliği gelişir. Bu ders, 15. yüzyıldan 18. yüzyıla kadar Avrupa’nın siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel gelişmelerini inceler. Dersin başlangıcında Rönesans’ın Avrupa’da yarattığı entelektüel ve kültürel dönüşüm ele alınır. Reform hareketleri ve Protestanlık ile Katoliklik arasındaki mücadeleler detaylandırılır. Avrupa’da merkezi devletlerin güçlenmesi ve mutlak monarşilerin yükselişi incelenir. Keşifler çağı ve sömürgecilik faaliyetleri, ekonomik ve politik sonuçlarıyla tartışılır. Ders, Osmanlı ve Avrupa ilişkilerini ve diplomatik gelişmeleri de kapsar. Avrupa’daki sosyal yapılar, feodalizmden modern topluma geçiş süreçleri üzerinden değerlendirilir. Ticaret devrimi ve kapitalizmin ilk izleri üzerinde durulur. Bilim Devrimi ve Aydınlanma düşüncesinin Avrupa toplumuna etkileri ayrıntılı olarak işlenir. Avrupa’da savaşlar ve diplomasi pratiği, özellikle 30 Yıl Savaşı ve Westphalia Antlaşması üzerinde durulur. Fransa, İngiltere, İspanya, Hollanda gibi önemli devletlerin iç ve dış politikaları incelenir. Ders boyunca önemli tarihi figürlerin etkileri ve düşünce akımları analiz edilir. Sanat, edebiyat ve mimarideki gelişmeler kültürel tarih perspektifiyle ele alınır. Yeniçağ Avrupa’sında ekonomik yapılar, ticaret yolları ve şehirleşme incelenir. Toplumsal hareketler ve halk ayaklanmaları dersin önemli konuları arasındadır. Aile, kadın ve günlük yaşam alanları sosyal tarih perspektifiyle değerlendirilir. Avrupa’da eğitim, bilim ve teknolojideki gelişmeler tartışılır. Ders, Avrupa’nın küresel etkisini artırdığı sömürgecilik ve denizaşırı ilişkilerle sonlanır. Öğrenciler, Avrupa’nın bu dönemdeki dönüşümünü çok boyutlu olarak kavrayarak, modern Avrupa’nın temellerini anlamayı amaçlar. Öğrenciler, Avrupa tarihinin oluşumunu sağlayan olay ve vakaları öğrenir ve bunların çağımıza intikal ederken geçirdiği safhaları görerek bağlantı kurar. Sonuç olarak ders, tarihsel bilgiyle güncel konjonktürü bağdaştırabilen ve bunu tarihsel derinlikle yapabilen bireyler yetiştirmeyi amaçlar.

Hafta	Konu
1	Giriş: Osmanlı’nın Balkanlar’a Yerleşme Süreci ve İlk Fetihler
2	Balkanlar’da Osmanlı Hakimiyetinin Kurumsal Temelleri: İlk İdari Yapılanmalar
3	Eyalet Sistemi: Sancaklar, Beylerbeyilikler ve Merkez-Taşra İlişkileri
4	Tımar Sistemi ve Toprak Yönetimi: Uygulamalar ve Yerel Yansımalar
5	Balkanlar’da Osmanlı Adalet ve Vergi Sistemi
6	Gayrimüslim Toplumlarla İdari İlişkiler: Millet Sistemi ve İltizam Uygulamaları
7	Osmanlı İdaresinde Balkan Şehirleri: Yerel Yönetimler ve Kentsel Kurumlar
8	Ara Sınav
9	Balkanlar’da Osmanlı Askerî Teşkilatı ve İskân Politikaları
10	Balkanlarda İsyanlar ve Merkezi İdarenin Müdahale Yöntemleri
11	XVI.-XVIII. Yüzyıllarda Balkanlar’da İdari Dönüşümler
12	XIX. Yüzyılda Tanzimat Reformlarının Balkanlar’daki Uygulama Süreci
13	Vilayet Nizamnameleri ve Balkanlar’da Modern İdareye Geçiş
14	Milliyetçilik Akımları, Ayrılıkçı Hareketler ve Osmanlı İdaresinin Tepkisi
15	Osmanlı’nın Balkanlar’daki İdari Mirası: Günümüze Yansımaları
16	Yarıyıl Sonu Sınavı

Program Çıktıları
1	Tarihsel olayları bilimsel yöntemlerle inceleme, yorumlama ve analiz etme becerisi kazanır.
2	Birincil ve ikincil kaynakları eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirir.
3	Ulusal tarih bilgisini evrensel tarih perspektifiyle ilişkilendirir.
4	Kültürel mirasın korunması ve toplumla paylaşılması konusunda duyarlılık gösterir.
5	Tarih disiplininde akademik araştırma yapma, rapor hazırlama ve bilimsel yazı yazma becerisi kazanır.
6	Farklı dönem ve medeniyetleri karşılaştırarak tarihsel süreçleri çok boyutlu değerlendirir.
7	Yabancı dil ve dijital araçları kullanarak tarih alanında bilgiye erişir ve paylaşır.
8	Tarihsel bilgi ve birikimini eğitim, kültür, arşiv ve medya gibi alanlarda uygulayabilir.
9	Eleştirel düşünme, problem çözme ve bağımsız karar verme becerisi geliştirir.
10	Etik değerlere bağlı, toplumsal sorumluluk bilinci yüksek, mesleki ve akademik dürüstlüğe sahip bireyler yetiştirir.

Ders Öğrenme Çıktısı - Program Çıktıları (1 -5 Puan Aralığı)

Ders Öğrenme Çıktısı	PÇ 1	PÇ 2	PÇ 3	PÇ 4	PÇ 5	PÇ 6	PÇ 7	PÇ 8	PÇ 9	PÇ 10
Osmanlı Devleti'nin Balkanlar’daki idari yapılanmasını ve taşra teşkilatını açıklayabilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Eyalet ve tımar sistemlerinin Balkanlar’daki toplumsal yapıya etkilerini analiz edebilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Osmanlı’nın Balkanlardaki gayrimüslim topluluklarla kurduğu idari ilişkileri değerlendirebilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Tanzimat sonrası Balkanlar’daki idari reformları ve sonuçlarını yorumlayabilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Osmanlı idaresinin Balkanlar’daki uzun vadeli mirasını tarihsel kaynaklara dayalı olarak tartışabilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Ortalama Değer	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-

https://ebs.bilecik.edu.tr/pdf/dersbilgigetir/398095