TAR105 - İslam Öncesi Türk Devletleri Tarihi

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ

İNSAN VE TOPLUM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

TARİH

(2025 - 2026) Ders Bilgi Formu

Ders Adı	Kodu	Yarıyıl	T+U Saat	AKTS	Z / S
İslam Öncesi Türk Devletleri Tarihi	TAR105	1	3 + 0	5,0	Zorunlu

Birim Bölüm	Tarih - Lisans (Yüz yüze)
Amaç	Bu ders, Orta Asya ve çevresinde kurulmuş olan İslam öncesi Türk devletlerinin siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel yapısını incelemeyi amaçlamaktadır. Öğrencilerin Göktürkler, Uygurlar, Hunlar ve diğer erken dönem Türk topluluklarının kuruluş, yükseliş ve çöküş süreçlerini analiz etmeleri hedeflenmektedir. Ders kapsamında ayrıca bu devletlerin diplomasi, hukuk, ordu ve yönetim gelenekleri ele alınacaktır. Öğrencilerin arkeolojik bulgular, kronikler ve diğer tarihî kaynaklar ışığında tarihî yorum yapma becerilerini geliştirmeleri teşvik edilmektedir. Genel olarak ders, İslam öncesi Türk devletlerini bölgesel ve küresel tarih bağlamında kavrayabilme yetisi kazandırmayı amaçlamaktadır.
Ders İçeriği	Ders, İslam öncesi Türk topluluklarının tarihî kökenleri ve Orta Asya’daki coğrafi dağılımlarıyla başlar. Hunlar’ın kuruluş ve göç hareketleri incelenir. Hun Devleti’nin siyasal yapısı, yönetim biçimi ve ordu organizasyonu tartışılır. Hunların Çin ile diplomatik ilişkileri değerlendirilir. Göktürk Devleti’nin kuruluş süreci ele alınır. Göktürk kağanlıklarının iç dinamikleri ve iktidar mücadeleleri işlenir. Orhun Yazıtları’nın tarihî ve kültürel önemi açıklanır. Göktürklerin Çin ve diğer komşu devletlerle ilişkileri incelenir. Uygur Devleti’nin kuruluşu ve Orta Asya’daki hâkimiyeti ele alınır. Uygur toplumsal ve ekonomik yapısı tartışılır. Uygur kültürü, yazı sistemi ve dini inançları değerlendirilir. Basmıl ve Karluk boylarının etkisi incelenir. Tatar, Kırgız ve diğer Türk boylarının erken dönem faaliyetleri ele alınır. Türklerin göç hareketleri ve bu göçlerin bölgesel etkileri tartışılır. Orta Asya’da devletler arası diplomasi örnekleri işlenir. Kağanlık sisteminin işleyişi ve hanedan yapısı açıklanır. Ordu ve askeri organizasyon üzerindeki etkiler değerlendirilir. Ekonomi ve ticaret yolları, özellikle İpek Yolu’nun önemi tartışılır. Tarım, hayvancılık ve el sanatlarının toplumsal yapıya etkisi ele alınır. Sosyal yapı, aile ve boy ilişkileri açıklanır. Türk töresi ve hukuk sistemleri incelenir. Dini inançlar ve şamanizm üzerine odaklanılır. Göçebelik yaşam tarzı ve kültürel ritüeller tartışılır. Sanat ve mimari örnekleri değerlendirilir. Türklerin Orta Asya’daki diğer halklarla etkileşimleri ele alınır. Çin kaynakları ve kroniklerden yararlanılarak tarihsel yorumlar yapılır. Arkeolojik bulguların önemi açıklanır. Yazılı ve sözlü tarih kaynaklarının kullanımı işlenir. Göktürklerin iki bölüm hâlinde yönetimi ve kağanlık müessesesi ele alınır. Uygurların şehirleşme ve kültürel gelişmeleri değerlendirilir. Hunların batı ve doğu yönlü göçleri incelenir. Türklerin İpek Yolu üzerindeki rolü tartışılır. Orta Asya’nın stratejik önemi açıklanır. Türk kağanlarının diplomatik ve askerî başarıları işlenir. Türk boylarının birleşme ve ayrılma süreçleri değerlendirilir. Kültürel mirasın sonraki Türk devletleri üzerindeki etkisi tartışılır. Şamanist inançların sosyal yapıya yansımaları ele alınır. Yazıt ve kitabelerin tarihî önemi vurgulanır. Orta Asya’nın etnik ve kültürel çeşitliliği incelenir. Hun, Göktürk ve Uygur devletlerinin çöküş nedenleri tartışılır. Devletlerin iç ve dış sorunlarının analizi yapılır. Göçebelik yaşam tarzının siyasi ve ekonomik etkileri işlenir. Çin, Sasani ve Bizans ile ilişkiler incelenir. Türklerin denizaşırı kültürlerle etkileşimleri ele alınır. Dini ve kültürel değişim süreçleri açıklanır. Siyasi iktidar mücadelesi ve kağanlık yapısı detaylandırılır. Ekonomik ve ticari faaliyetlerin devlet yapısına etkisi değerlendirilir. Sanat ve kültürün devlet politikalarıyla ilişkisi incelenir. Arkeolojik ve tarihî kaynaklardan elde edilen verilerle öğrencilerin eleştirel analiz yapması sağlanır. Ders, İslam öncesi Türk devletlerinin bölgesel ve küresel tarih bağlamındaki öneminin kavranmasıyla tamamlanır.
Ders Veren	Seda YILMAZ VURGUN

Hafta	Konu
1	Hun İmparatorluğu
2	Tabgaç Devleti Ve Göktürk Devleti
3	Uygurlar Ve Kırgızlar
4	Türgişler Ve Karluklar
5	Oğuzlar Ve Sabar Devleti
6	Avar Hakanlığı Ve Hazar Hakanlığı
7	Peçenekler Ve Bulgarlar
8	Ara Sınav
9	Eski Türk Topluluğunun Sosyal Yapısı, Aile, Urug, Boy, Budun, Devlet Yapısı
10	Türklerde Töre Anlayışı, Kut Ve Cihan Hakimiyeti Düşüncesi
11	Türklerde Din, Düşünce Ve Ahlak
12	Türk Devletlerinin Teşkilat Yapısı
13	Türk Devletlerinde İktisadi Hayat
14	Türklerde Kültür
15	Türklerde Sanat
16	Yarıyıl Sonu Sınavı

Ders İş Yükü	Çalışma Türü / Öğretim Metotlar	Süresi (Saat)	Sayısı
Önceden planlanmış özel beceriler	Özel Destek / Yapısal Örnekler	3	14
Dinleme ve anlamlandırma	Ders	3	14
Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme	Tartışmalı Ders	2	14
Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme, takım çalışması	Beyin Fırtınası	1	12
Ara Sınav 1		1	1
Kısa Sınav 1		1	1
Final		1	1
Ders İş Yükü:		127
AKTS (Ders İş Yükü / 25.5):		4,98

Program Çıktıları
1	Tarihsel olayları bilimsel yöntemlerle inceleme, yorumlama ve analiz etme becerisi kazanır.
2	Birincil ve ikincil kaynakları eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirir.
3	Ulusal tarih bilgisini evrensel tarih perspektifiyle ilişkilendirir.
4	Kültürel mirasın korunması ve toplumla paylaşılması konusunda duyarlılık gösterir.
5	Tarih disiplininde akademik araştırma yapma, rapor hazırlama ve bilimsel yazı yazma becerisi kazanır.
6	Farklı dönem ve medeniyetleri karşılaştırarak tarihsel süreçleri çok boyutlu değerlendirir.
7	Yabancı dil ve dijital araçları kullanarak tarih alanında bilgiye erişir ve paylaşır.
8	Tarihsel bilgi ve birikimini eğitim, kültür, arşiv ve medya gibi alanlarda uygulayabilir.
9	Eleştirel düşünme, problem çözme ve bağımsız karar verme becerisi geliştirir.
10	Etik değerlere bağlı, toplumsal sorumluluk bilinci yüksek, mesleki ve akademik dürüstlüğe sahip bireyler yetiştirir.

Ders Öğrenme Çıktısı - Program Çıktıları (1 -5 Puan Aralığı)

Ders Öğrenme Çıktısı	PÇ 1	PÇ 2	PÇ 3	PÇ 4	PÇ 5	PÇ 6	PÇ 7	PÇ 8	PÇ 9	PÇ 10
Öğrenciler, Hunlar, Göktürkler ve Uygurlar gibi İslam öncesi Türk devletlerinin tarihî gelişimini açıklayabilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Öğrenciler, bu devletlerin siyasi, sosyal ve ekonomik yapılarını analiz edebilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Öğrenciler, Orhun Yazıtları ve diğer kronik kaynakları eleştirel bir şekilde kullanabilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Öğrenciler, İslam öncesi Türk topluluklarının kültürel ve dini yapısını yorumlayabilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Öğrenciler, bu devletlerin Orta Asya ve çevresindeki etkilerini tarihî bağlamda değerlendirebilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Ortalama Değer	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-

https://ebs.bilecik.edu.tr/pdf/dersbilgigetir/426076