TAR6016 - Kurtuluş Savaşı Tarihi

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ

LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ

TARİH - DR

(2025 - 2026) Ders Bilgi Formu

Ders Adı	Kodu	Yarıyıl	T+U Saat	AKTS	Z / S
Kurtuluş Savaşı Tarihi	TAR6016		3 + 0	7,5	Seçmeli

Birim Bölüm	Tarih - DR - Lisansüstü (Yüz yüze)
Amaç	Bu dersin amacı, Türk milletinin 1919–1923 yılları arasında verdiği bağımsızlık mücadelesini tarihsel kaynaklar ışığında ele alarak, sürecin siyasi, askerî, toplumsal ve diplomatik boyutlarını derinlemesine incelemektir. Öğrencilere, Osmanlı Devleti’nin son döneminden başlayarak Millî Mücadele’ye giden süreci kavratmak hedeflenir. Mustafa Kemal Paşa’nın liderliğinde yürütülen kurtuluş hareketinin temel aşamaları ve bu süreçte gelişen kongreler, cephe savaşları ve anlaşmalar detaylı olarak analiz edilir. Ders kapsamında ayrıca Millî Mücadele’nin uluslararası etkileri ve Cumhuriyet’in kuruluşuna giden yol da tartışılır. Bu sayede öğrenciler, Türkiye Cumhuriyeti’nin temellerinin hangi şartlarda atıldığını bilimsel bir yaklaşımla değerlendirme yetisi kazanırlar.
Ders İçeriği	Bu ders, Osmanlı Devleti’nin I. Dünya Savaşı sonrasındaki siyasal, askeri ve toplumsal durumunu anlamakla başlar. Mondros Mütarekesi’nin (30 Ekim 1918) hükümleri ve Osmanlı topraklarında yarattığı sonuçlar değerlendirilir. İtilaf Devletleri’nin Anadolu’yu işgal süreci ve halk üzerindeki etkileri ele alınır. İşgallere karşı gelişen yerel direniş hareketleri ve Müdafaa-i Hukuk cemiyetlerinin kuruluşu açıklanır. Mustafa Kemal Paşa’nın Samsun’a çıkışı (19 Mayıs 1919) Millî Mücadele’nin dönüm noktası olarak işlenir. Havza ve Amasya genelgeleriyle başlayan teşkilatlanma süreci ayrıntılı biçimde analiz edilir. Erzurum ve Sivas Kongreleri’nde alınan kararlar ve bu kararların önemi tartışılır. Anadolu’daki direniş hareketlerinin birleştirilmesi ve merkezi bir iradenin oluşturulması ele alınır. Temsil Heyeti’nin kurulması ve İstanbul Hükûmeti ile ilişkileri incelenir. Misak-ı Millî’nin ilanı ve içeriği detaylı olarak değerlendirilir. İstanbul’un işgali ve Mebusan Meclisi’nin dağıtılması karşısında Ankara merkezli yeni bir siyasal oluşum doğar. Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 23 Nisan 1920’de açılması, yeni bir dönemin başlangıcı olarak ele alınır. TBMM’nin yapısı, yasama faaliyetleri ve kurucu meclis niteliği açıklanır. TBMM’ye karşı çıkan iç isyanlar ve bu isyanların bastırılması süreçleri tartışılır. Sevr Antlaşması’nın Osmanlı için öngördüğü ağır şartlar ve kamuoyundaki etkisi ele alınır. Sevr’in reddi ve Millî Mücadele’nin bu antlaşmaya karşı doğrudan bir tepki olduğu vurgulanır. Kuva-yı Milliye hareketinin oluşumu, yapısı ve sınırlılıkları değerlendirilir. Düzenli ordunun kuruluş süreci ve Kuva-yı Milliye’den orduya geçiş ele alınır. Doğu Cephesi’nde Ermenilerle yapılan mücadele ve Gümrü Antlaşması anlatılır. Güney Cephesi’nde Fransızlara ve Ermeni çetelerine karşı verilen mücadele örnekleri verilir. Maraş, Antep ve Urfa halkının kahramanca direnişleri anlatılır. Batı Cephesi’nin kuruluşu ve Yunan ilerleyişine karşı mücadele süreci açıklanır. I. İnönü Savaşı’nın kazanılması, moral üstünlük ve diplomatik yankıları açısından değerlendirilir. Londra Konferansı’na TBMM’nin katılması ve uluslararası meşruiyet arayışı işlenir. II. İnönü Savaşı ve Sakarya öncesi süreç detaylandırılır. Eskişehir-Kütahya Savaşları sonrası yaşanan kriz ve ordunun Sakarya Nehri’nin doğusuna çekilmesi tartışılır. Sakarya Meydan Muharebesi (1921) ve “Hattı müdafaa yoktur, sathı müdafaa vardır” anlayışı ele alınır. Başkomutanlık Yasası ile Mustafa Kemal Paşa’nın yetkilerinin genişletilmesi açıklanır. Sakarya Savaşı’nın ardından imzalanan Kars ve Ankara Antlaşmaları diplomatik kazanımlar olarak değerlendirilir. Türk ordusunun taarruz hazırlıkları ve lojistik gücü ele alınır. Büyük Taarruz’un (26 Ağustos 1922) planlanışı ve uygulaması anlatılır. 30 Ağustos 1922’de kazanılan Başkomutanlık Meydan Muharebesi'nin sonuçları değerlendirilir. İzmir’in kurtarılması (9 Eylül 1922) Millî Mücadele’nin askeri safhasının zaferle sonuçlandığı gün olarak vurgulanır. Mudanya Mütarekesi (11 Ekim 1922) ile savaş durumu resmen sona erdirilir. Saltanatın kaldırılması (1 Kasım 1922) yeni rejimin inşası açısından ele alınır. Lozan Barış Konferansı ve süreci detaylı biçimde değerlendirilir. İsmet Paşa’nın Lozan’daki müzakereleri ve Türk tarafının temel talepleri tartışılır. 24 Temmuz 1923’te imzalanan Lozan Antlaşması, Türkiye Cumhuriyeti’nin uluslararası alanda tanınması olarak yorumlanır. Ders kapsamında antlaşma metinleri, resmi belgeler ve dönemin basını da kaynak olarak kullanılır. Millî Mücadele’nin halk üzerindeki etkileri, toplumsal dayanışma ve fedakârlık ruhu anlatılır. Kadınların Millî Mücadele’ye katkıları da dersin önemli konularından biridir. Mustafa Kemal’in liderlik özellikleri ve stratejik dehası çeşitli örneklerle analiz edilir. Millî Mücadele dönemindeki siyasi, askeri ve sosyal kadroların rolü ele alınır. Bu süreçte gelişen milliyetçilik ve bağımsızlık düşüncesi ideolojik temelleriyle işlenir. TBMM'nin meşruiyeti ve halk iradesine dayalı bir devletin temellerinin nasıl atıldığı açıklanır. Ders boyunca görsel materyaller, haritalar ve biyografik çalışmalar destekleyici unsurlar olarak kullanılır. Öğrencilere tarihî belgelerle analiz yapma, kaynak karşılaştırması ve yorumlama becerisi kazandırılır. Millî Mücadele’nin yalnızca askerî değil, aynı zamanda siyasi ve toplumsal bir devrim olduğu vurgulanır. Dersin sonunda öğrenciler, Türkiye Cumhuriyeti’nin hangi koşullar altında ve hangi mücadelelerle kurulduğunu kavrar. Genel olarak ders, Türk milletinin bağımsızlık ve egemenlik temelinde verdiği mücadeleyi bilimsel ve bütüncül bir yaklaşımla öğretmeyi amaçlar.
Ders Veren	Taner BİLGİN

Hafta	Konu
1	Dersin kapsamı ve ilgili kavramlar, Osmanlı Devletinin Son Dönemine Genel Bir Bakış
2	I.Dünya Savaşı, Osmanlı Devleti Açısından Savaşın ve Sonuçlarının Şark Meselesi Çerçevesinde Değerlendirilmesi, Gizli Antlaşmalar
3	Mondros Mütarekesi Mütareke Dönemi ve 1919 Paris Barış Konferansı Sürecinde Osmanlı Devletindeki Gelişmeler
4	İzmir Çıkarması, Tepkiler, Kuvay-ı Milliye, Milli Mücadelenin Başlaması, Amasya Genelgesi
5	Milli Mücadele Hareketi'nin Örgütlenmesi, Erzurum, Sivas Kongreleri- Batı Anadolu ve Diğer Kongreler
6	Heyet-i Temsiliye Faaliyetleri, Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı ve Misak-ı Milli
7	İstanbul'un İşgali, Meclisi Mebusan'ın Dağılması ve Ankara'da Türkiye Büyük Millet Meclisi'nin (TBMM) Açılışı ve Hükümet Oluşumu, TBMM'nin Yapısı-Millet Egemenliği, İlk Anayasa (1921 Anayasası)
8	Ara Sınav
9	Sevr Süreci ve Antlaşması, Sevr Antlaşması'nın İçeriği, Antlaşmaya Karşı Tepkiler
10	Doğu Harekatı ve Gümrü Antlaşması, Düzenli Ordu, Çerkez Ethem Olayı, I.İnönü Muharebesi
11	1921 Londra Konferansı-Türk Rus Moskova Antlaşması, II. İnönü Muharebesi, Yunan Taarruzu, TBMM'de Gruplaşmalar Sakarya Muharebesi ve Siyasi Sonuçları
12	Büyük Taarruz ve Mudanya Mütarekesi
13	Lozan Konferansı Süreci, Bu Süreçte Gelişen İç ve Dış Siyasi Olaylar
14	Lozan Barış Konferansı ve Lozan Barış Antlaşması
15	Milli mücadele döneminin sonu ve genel değerlendirme
16	Yarıyıl Sonu Sınavı

Program Çıktıları
1	Lisansüstü eğitim öğrencisi, olayları değerlendirirken çeşitli tahlil ve tespitler yaparak, tarihi hadiselere daha derinlemesine vakıf olunabileceğini bilir
2	Sosyal bilimlerin sağladığı modern araştırma yöntemlerini uygulayarak çeşitli alanlarda özgün araştırmalar yapabilir. Bu araştırmalarında ana kaynaklara ulaşıp bunların sağladığı bilgileri değerlendirebilir
3	Alanıyla ilgili yapılmış herhangi bir araştırmanın özgün ve bilimsel yeterlilikte bir çalışma olup olmadığı tayin edebilir .
4	Tarih disiplini ile ilgili konularda uzman ya da bilgisi olmayan dinleyicileri bilgilendirir, onlara elde ettiği bulgularla ilgili düşüncelerini açık bir biçimde yazılı ve sözlü olarak ifade eder
5	Sosyal bilimlerin sağladığı metodolojik ve kuramsal imkanları kullanarak tetkik, tahlil ve teşhis yapabilme yeteneğine sahiptir
6	Sahasıyla ilgili çalışmaları yetkin bir şekilde ve inisiyatif kullanarak yapabilir.
7	Araştırmaları esnasında karşılaşabileceği engelleri nasıl aşacağını bilir ve çözümleri uygular.
8	Çalışmaları sırasında bilimsel ahlaki değerleri bir an olsun unutmadan bunlara sadık kalır
9	Tarihçinin sürekli çalışması ve sahasıyla ilgili yayınları takip etmesi gerektiğini bilir. Bunları takip ederken, yeni gelişmelerden ve varılan bilimsel sonuçlardan haberdar olur
10	Çalışmalarının sonuçlarının sadece meslektaşlarına değil, çeşitli toplumsal kesimlere de ulaşmasını sağlar
11	Ülkenin kültürel, medeni ve milli varlığının gelişmesi için bu sonuçları azami ölçüde kullanır
12	Bir sosyal bilimci olduğunun farkında olarak toplumla bağlarını hem mesleki hem de insani anlamda güçlü tutar
13	Kaynak dillerini bilir. Tarih alanında yapılmış güncel araştırmaları takip ederek yeterli düzeyde anlayabilir ve meslektaşları ile iletişim kurabilecek düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmayı amaç edinir
14	Tarih metodolojisini kullanarak eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, yorumlama ve sentez yapma becerilerine sahiptir ve alanıyla ilgili çalışmaları bağımsız veya ortak çalışma olarak yürütebilir

Ders Öğrenme Çıktısı - Program Çıktıları (1 -5 Puan Aralığı)

Ders Öğrenme Çıktısı	PÇ 1	PÇ 2	PÇ 3	PÇ 4	PÇ 5	PÇ 6	PÇ 7	PÇ 8	PÇ 9	PÇ 10	PÇ 11	PÇ 12	PÇ 13	PÇ 14
Öğrenci, Millî Mücadele’nin siyasi, askerî ve toplumsal boyutlarını kronolojik bir sırayla açıklayabilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Öğrenci, Millî Mücadele sürecinde önemli rol oynayan kişi, kurum ve belgeleri analiz edebilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Öğrenci, Mondros Mütarekesi’nden Lozan Antlaşması’na kadar geçen süreçteki gelişmeleri tarihsel bağlam içinde değerlendirebilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Öğrenci, Millî Mücadele’ye dair birincil kaynakları (hatırat, gazete, meclis tutanakları vb.) tarihsel eleştiri yöntemiyle inceleyebilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Öğrenci, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuna zemin hazırlayan olayları uluslararası ilişkiler çerçevesinde yorumlayabilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Ortalama Değer	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-

https://ebs.bilecik.edu.tr/pdf/dersbilgigetir/439678