TAR5002 - Bilim ve Teknoloji Tarihi

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ

LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ

TARİH - YL

(2025 - 2026) Ders Bilgi Formu

Ders Adı	Kodu	Yarıyıl	T+U Saat	AKTS	Z / S
Bilim ve Teknoloji Tarihi	TAR5002		3 + 0	7,5	Seçmeli

Birim Bölüm	Tarih - YL - Lisansüstü (Yüz yüze)
Amaç	Bu dersin amacı, Eski ve Orta Çağlarda bilim ve teknolojinin tarihsel gelişimini ve toplumlar üzerindeki etkilerini kavratmaktır. Öğrencilerin, farklı medeniyetlerdeki bilimsel ve teknolojik ilerlemeleri analiz etme becerisi kazanmaları hedeflenmektedir. Ayrıca, bu dönemlerdeki bilimsel düşünce ve teknolojik yeniliklerin modern bilimin temellerine nasıl katkıda bulunduğu anlaşılır.
Ders İçeriği	Bu ders, Eski ve Orta Çağ’da bilim ve teknolojinin gelişim süreçlerini tarihsel bağlamda inceler. Bilim ve teknolojinin insanlık tarihi boyunca toplumları nasıl şekillendirdiği ele alınır. Eski Çağ’da Mezopotamya, Mısır, Hint ve Çin uygarlıklarındaki bilimsel gelişmeler incelenir. Mezopotamya’nın matematik, yazı sistemi ve takvim alanındaki katkıları değerlendirilir. Mısır medeniyetinde mimarlık, tıp ve astronomi alanındaki ilerlemeler ele alınır. Antik Yunan’da bilim ve felsefenin temelleri atılır; Thales, Pisagor, Aristo gibi düşünürler incelenir. Arşimet ve Hipokrat gibi bilim insanlarının katkıları dersin önemli konularındandır. Helenistik dönemde bilim ve teknoloji alanındaki gelişmeler tartışılır. Roma İmparatorluğu’nun mühendislik, inşaat ve altyapı teknolojileri üzerinde durulur. Orta Çağ’a geçişte bilimsel bilgi transferinin rolü değerlendirilir. Avrupa’nın Orta Çağ’daki bilimsel durgunluğu ve bunun nedenleri incelenir. İslam dünyasının bilim ve teknoloji alanında Altın Çağı’na odaklanılır. İbn Sina, El-Harezmi ve İbnü’l-Heysem gibi bilim insanlarının çalışmaları detaylandırılır. İslam medreseleri, kütüphaneler ve bilim merkezlerinin önemi vurgulanır. Avrupa’da ilk üniversitelerin ve manastır okullarının kuruluşu anlatılır. Arapçadan Latinceye tercüme hareketlerinin bilim üzerindeki etkileri incelenir. Skolastik düşüncenin bilimsel gelişime etkisi ele alınır. Orta Çağ’da tarım teknolojileri, mekanik saatler ve su değirmenleri gibi yenilikler tartışılır. Tıp, optik ve astronomideki gelişmeler karşılaştırmalı olarak değerlendirilir. İslam ve Avrupa arasında bilimsel bilgi transferi süreci analiz edilir. Endülüs ve Sicilya gibi kültürlerin bilimdeki rolü üzerinde durulur. Bilimsel yöntemlerin gelişimi ve deneysel yaklaşımın önemi vurgulanır. Teknolojinin ekonomik ve sosyal hayat üzerindeki etkileri ele alınır. Kilise ve din kurumlarının bilim üzerindeki etkileri tartışılır. Bilim ve teknolojide dogmatizm ve yenilik arasındaki çatışma incelenir. Antik ve Orta Çağ bilimsel metinleri ve kronikleri ders materyali olarak kullanılır. Öğrenciler, dönemler arasındaki bilimsel ve teknolojik gelişmeleri karşılaştırmalı olarak değerlendirir. Eski ve Orta Çağ’da bilim insanlarının yöntem ve yaklaşımları analiz edilir. Dersin sonunda öğrenciler, bu iki dönemdeki bilim ve teknoloji tarihini eleştirel bir perspektifle kavrar. Ders, bilim ve teknolojinin tarihsel gelişimini anlamak ve modern çağın temellerini görmek için temel bir kaynak oluşturur.

Hafta	Konu
1	Dersin Tanıtımı, Bilim ve Teknoloji Tarihinin Önemi ve Kapsamı
2	Antik Mezopotamya’da Bilim ve Teknoloji: Matematik, Yazı ve Takvim
3	Eski Mısır’da Mimarlık, Tıp ve Astronomi
4	Hint ve Çin Uygarlıklarında Bilim ve Teknolojik Gelişmeler
5	Antik Yunan’da Bilim ve Felsefe: Thales, Pisagor, Aristoteles
6	Helenistik Dönemde Bilim: Arşimet, Hipokrat ve Diğer Bilim İnsanları
7	Roma İmparatorluğu’nda Mühendislik, İnşaat ve Teknoloji
8	Ara Sınav
9	Orta Çağ’a Geçiş ve Bilimsel Bilginin Korunması
10	İslam Dünyasında Altın Çağ: İbn Sina, El-Harezmi, İbnü’l-Heysem
11	İslam Medreseleri, Kütüphaneleri ve Bilim Merkezleri
12	Avrupa’da İlk Üniversiteler ve Skolastik Düşünce
13	Orta Çağ Avrupa’sında Teknolojik Yenilikler: Tarım, Saat ve Mekanik
14	Bilim ve Teknolojide Kültürlerarası Etkileşim: Endülüs ve Sicilya
15	Dönemlerin Değerlendirilmesi, Bilim ve Teknolojinin Modern Çağa Etkileri
16	Yarıyıl Sonu Sınavı

Program Çıktıları
1	Lisansüstü eğitim sırasında öğrenci, tarihin yalnızca olayların ne zaman ve nasıl olduğunu inceleyen bir bilim dalı olmadığını, olaylar arasındaki ilişkilerin ve bu ilişkiler sonucu ortaya çıkan olguların tahlilini hedeflediğini öğrenmiştir. Bu sayede olayları değerlendirirken çeşitli tahlil ve tespitler yaparak, tarihi hadiselere daha derinlemesine vakıf olunabileceğini bilir.
2	Sosyal bilimlerin sağladığı modern araştırma yöntemlerini uygulayarak çeşitli alanlarda özgün araştırmalar yapabilir. Bu araştırmalarında ana kaynaklara ulaşıp, bunların sağladığı bilgileri değerlendirebilir.
3	Alanıyla ilgili yapılmış herhangi bir araştırmanın özgün ve bilimsel yeterlilikte bir çalışma olup olmadığı tayin edebilir.
4	Tarih disiplini ile ilgili konularda uzman ya da bilgisi olmayan dinleyicileri bilgilendirir, onlara elde ettiği bulgularla ilgili düşüncelerini açık bir biçimde yazılı ve sözlü olarak ifade eder.
5	Sosyal bilimlerin sağladığı metodolojik ve kuramsal imkanları kullanarak tetkik, tahlil ve teşhis yapabilme yeteneğine sahiptir.
6	Sahasıyla ilgi çalışmaları yetkin bir şekilde ve insiyatif kullanarak yapabilir.
7	Araştırmaları esnasında karşılaşabileceği engelleri nasıl aşacağını bilir ve çözümleri uygular.
8	Çalışmaları sırasında bilimsel ahlaki değerleri bir an olsun unutmadan, bunlara sadık kalır.
9	Tarihçinin sürekli çalışması ve sahasıyla ilgili yayınları takip etmesi gerektiğini bilir. Bunları takip ederken, yeni gelişmelerden ve varılan bilimsel sonuçlardan haberdar olur.
10	Çalışmalarının sonuçlarının sadece meslektaşlarına değil, çeşitli toplumsal kesimlere de ulaşmasını sağlar.
11	Ülkenin kültürel, medeni ve milli varlığının gelişmesi için bu sonuçları azami ölçüde kullanır.
12	Bir sosyal bilimci olduğunun farkında olarak toplumla bağlarını hem mesleki, hem de insani anlamda güçlü tutar.
13	Kaynak dillerini bilir. Tarih alanında yapılmış güncel araştırmaları takip ederek yeterli düzeyde anlayabilir ve meslektaşları ile iletişim kurabilecek düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmayı amaç edinir.
14	Tarih metodolojisini kullanarak, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, yorumlama ve sentez yapma becerilerine sahiptir ve alanıyla ilgili çalışmaları bağımsız veya ortak çalışma olarak yürütebilir.

Ders Öğrenme Çıktısı - Program Çıktıları (1 -5 Puan Aralığı)

Ders Öğrenme Çıktısı	PÇ 1	PÇ 2	PÇ 3	PÇ 4	PÇ 5	PÇ 6	PÇ 7	PÇ 8	PÇ 9	PÇ 10	PÇ 11	PÇ 12	PÇ 13	PÇ 14
Öğrenciler, Eski ve Orta Çağ uygarlıklarında bilim ve teknolojinin temel gelişim süreçlerini açıklayabilir.	3	4	5	3	4	5	3	4	5	3	4	5	3	4
Bilimsel düşüncenin farklı kültürlerde nasıl şekillendiğini ve medeniyetler arası etkileşimleri analiz edebilir.	3	4	5	3	5	3	4	5	3	4	5	3	4	5
Önemli bilim insanları ve eserleri hakkında bilgi sahibi olarak, bunların bilim ve teknoloji tarihindeki rollerini değerlendirebilir.	3	4	5	3	5	3	4	5	3	5	4	3	5	4
Eski ve Orta Çağ’da bilim ve teknolojinin toplumsal, ekonomik ve kültürel etkilerini tartışabilir.	3	5	4	3	5	4	5	4	3	5	4	3	5	4
Dönemler arası bilimsel ve teknolojik gelişmeleri karşılaştırarak, modern bilimin temellerini kavrayabilir.	3	4	3	4	3	4	5	4	3	5	4	3	5	4
Ortalama Değer	3	4,2	4,4	3,2	4,4	3,8	4,2	4,4	3,4	4,4	4,2	3,4	4,4	4,2

https://ebs.bilecik.edu.tr/pdf/dersbilgigetir/439710