PDF hazırlanıyor, lütfen bekleyin...
PDF
BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ
LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ
TARİH - YL
(2025 - 2026)
Ders Bilgi Formu
Ders Adı
Kodu
Yarıyıl
T+U Saat
AKTS
Z / S
Ortaçağ Ticaret Tarihi
TAR5013
3 + 0
7,5
Seçmeli
Birim Bölüm
Tarih - YL -
Lisansüstü
(Yüz yüze)
Amaç
Bu dersin amacı, Ortaçağ İslam devletlerinde ticaretin tarihsel gelişimini ve ekonomik, sosyal etkilerini öğrencilere kazandırmaktır. Öğrencilerin, İslam dünyasındaki ticaret yolları, kurumları ve ürün çeşitliliğini analiz edebilmesi hedeflenir. Ayrıca, ticaretin Ortaçağ İslam toplumları üzerindeki kültürel ve politik etkilerini değerlendirme becerisi geliştirilir. ChatGPT’ye sor
Ders İçeriği
Bu ders, İslam devletlerinde Ortaçağ döneminde ticaretin tarihsel gelişimini inceler. İslam’ın ilk dönemlerinden başlayarak ticaretin ekonomik, sosyal ve kültürel boyutları ele alınır. Mekke ve Medine ticaretinin İslam’ın yayılmasındaki rolü değerlendirilir. Emevîler ve Abbâsîler döneminde ticaretin örgütlenmesi ve yönetimi üzerinde durulur. Kervan yollarının işleyişi, güvenliği ve ticaret ağlarındaki önemi incelenir. İpek Yolu ve Baharat Yolu gibi uluslararası ticaret yollarının İslam dünyasındaki etkileri tartışılır. İslam dünyasında deniz ticaretinin gelişimi ve Kızıldeniz, Hint Okyanusu ile Akdeniz ticareti analiz edilir. Ticarette kullanılan para birimleri, ekonomik sistem ve finansal kurumlar incelenir. Hanlar, kervansaraylar ve vakıflar gibi ticareti kolaylaştıran kurumlar anlatılır. Ticaret ahlakı ve İslam hukukundaki ticari düzenlemeler dersin önemli konularındandır. Tüccar sınıfının toplumsal konumu ve ticaretin sosyal yapıya etkileri değerlendirilir. Ticaretin ürün çeşitliliği ve lüks eşya, tekstil, baharat, kıymetli maden gibi mallar üzerinde durulur. İslam şehirlerinin ticaretteki merkezi rolü ve şehirlerin ekonomik yapısı analiz edilir. Basra, Kahire, Kordoba gibi önemli ticaret merkezlerinin gelişimi incelenir. İslam dünyasının ticari ilişkileri Avrupa, Afrika ve Asya ile karşılaştırmalı olarak ele alınır. Ticaret yolları üzerindeki kültürel ve teknolojik transferler tartışılır. Ticaretin İslam devletlerinin ekonomik politikalarındaki yeri ve etkisi değerlendirilir. Ticaretin Ortaçağ İslam toplumundaki refah ve kalkınmaya katkısı incelenir. Denizcilik teknolojilerindeki gelişmeler ve ticaret gemilerinin özellikleri anlatılır. İslam denizcilerinin Hint Okyanusu ve Afrika kıyılarındaki ticari faaliyetleri ele alınır. Ticaret sırasında kullanılan sözleşmeler, kredi sistemleri ve piyasa düzenlemeleri anlatılır. Ortaçağda İslam dünyasında ticaret ile bağlantılı meslek ve zanaatların gelişimi incelenir. Ticaretin toplumdaki etnik ve kültürel çeşitliliğe etkisi değerlendirilir. İslam coğrafyasındaki ticari rekabet ve işbirliği örnekleri sunulur. Ticaretin çevresel ve coğrafi faktörlerle ilişkisi tartışılır. Dönemin seyahatnameleri ve ticaretle ilgili kaynaklar üzerinden analizler yapılır. Ticaret yollarının güvenliği ve askeri önlemler dersin önemli konularındandır. İslam devletlerinde ticaretin siyasi ve diplomatik ilişkiler üzerindeki etkisi değerlendirilir. Ders boyunca ticaret tarihiyle ilgili kronik, fıkıh, coğrafya ve ekonomi kaynakları incelenir. Dersin sonunda öğrenciler, Ortaçağ İslam dünyasında ticaretin ekonomik, sosyal ve kültürel önemini kapsamlı şekilde kavrar.
Ders Veren
Abdulhalik BAKIR
Hafta
Konu
1
Dersin Tanıtımı ve Ortaçağ İslam Dünyasında Ticaretin Genel Çerçevesi
2
İslam’ın İlk Yüzyıllarında Ticaretin Gelişimi: Mekke ve Medine Dönemi
3
Emevîler Döneminde Ticaret Ağı ve İdari Yapılar
4
Abbâsîler Döneminde Ticaretin Canlanması ve Bağdat’ın Ticari Önemi
5
Kervan Yolları: İpek Yolu ve Baharat Yolu’nun İslam Dünyasındaki Rolü
6
Deniz Ticareti: Kızıldeniz, Hint Okyanusu ve Akdeniz’de İslam Ticaret Gemileri
7
İslam Ticaretinde Para, Piyasa ve Finansal Kurumlar (Dârü’l-Fünûn, Hanlar, Vakıflar)
8
Ara Sınav
9
Ticaretin Sosyal ve Kültürel Boyutları: Tüccar Sınıfı ve Ticaret Ahlakı
10
İslam Devletlerinde Ticaret Hukuku ve Fıkhî Düzenlemeler
11
Ticaret Ürünleri: Baharatlar, Tekstil, Kıymetli Madenler ve Lüks Eşyalar
12
Ticaretin Yayılmasına Katkı Sağlayan Şehirler: Basra, Kahire, Kordoba, Halife’nin Şehirleri
13
İslam Dünyasında Ticaretin Avrupa ve Afrika ile Etkileşimi
14
Ticaretin Ortaçağ İslam Toplumuna Ekonomik ve Politik Etkileri
15
Dönemin Değerlendirilmesi ve Ortaçağ İslam Ticaret Tarihinin Modern Anlamda Önemi
16
Yarıyıl Sonu Sınavı
Program Çıktıları
1
Lisansüstü eğitim sırasında öğrenci, tarihin yalnızca olayların ne zaman ve nasıl olduğunu inceleyen bir bilim dalı olmadığını, olaylar arasındaki ilişkilerin ve bu ilişkiler sonucu ortaya çıkan olguların tahlilini hedeflediğini öğrenmiştir. Bu sayede olayları değerlendirirken çeşitli tahlil ve tespitler yaparak, tarihi hadiselere daha derinlemesine vakıf olunabileceğini bilir.
2
Sosyal bilimlerin sağladığı modern araştırma yöntemlerini uygulayarak çeşitli alanlarda özgün araştırmalar yapabilir. Bu araştırmalarında ana kaynaklara ulaşıp, bunların sağladığı bilgileri değerlendirebilir.
3
Alanıyla ilgili yapılmış herhangi bir araştırmanın özgün ve bilimsel yeterlilikte bir çalışma olup olmadığı tayin edebilir.
4
Tarih disiplini ile ilgili konularda uzman ya da bilgisi olmayan dinleyicileri bilgilendirir, onlara elde ettiği bulgularla ilgili düşüncelerini açık bir biçimde yazılı ve sözlü olarak ifade eder.
5
Sosyal bilimlerin sağladığı metodolojik ve kuramsal imkanları kullanarak tetkik, tahlil ve teşhis yapabilme yeteneğine sahiptir.
6
Sahasıyla ilgi çalışmaları yetkin bir şekilde ve insiyatif kullanarak yapabilir.
7
Araştırmaları esnasında karşılaşabileceği engelleri nasıl aşacağını bilir ve çözümleri uygular.
8
Çalışmaları sırasında bilimsel ahlaki değerleri bir an olsun unutmadan, bunlara sadık kalır.
9
Tarihçinin sürekli çalışması ve sahasıyla ilgili yayınları takip etmesi gerektiğini bilir. Bunları takip ederken, yeni gelişmelerden ve varılan bilimsel sonuçlardan haberdar olur.
10
Çalışmalarının sonuçlarının sadece meslektaşlarına değil, çeşitli toplumsal kesimlere de ulaşmasını sağlar.
11
Ülkenin kültürel, medeni ve milli varlığının gelişmesi için bu sonuçları azami ölçüde kullanır.
12
Bir sosyal bilimci olduğunun farkında olarak toplumla bağlarını hem mesleki, hem de insani anlamda güçlü tutar.
13
Kaynak dillerini bilir. Tarih alanında yapılmış güncel araştırmaları takip ederek yeterli düzeyde anlayabilir ve meslektaşları ile iletişim kurabilecek düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmayı amaç edinir.
14
Tarih metodolojisini kullanarak, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, yorumlama ve sentez yapma becerilerine sahiptir ve alanıyla ilgili çalışmaları bağımsız veya ortak çalışma olarak yürütebilir.
Ders Öğrenme Çıktısı - Program Çıktıları (1 -5 Puan Aralığı)
Ders Öğrenme Çıktısı
PÇ 1
PÇ 2
PÇ 3
PÇ 4
PÇ 5
PÇ 6
PÇ 7
PÇ 8
PÇ 9
PÇ 10
PÇ 11
PÇ 12
PÇ 13
PÇ 14
Öğrenciler, Ortaçağ İslam devletlerinde ticaretin tarihsel gelişimini ve temel özelliklerini açıklayabilir.
3
5
4
5
4
5
4
5
5
4
3
3
4
3
İslam ticaret yolları, kervanlar ve deniz ticaretinin işleyişini analiz edebilir.
4
3
3
4
5
3
4
5
4
3
5
4
3
3
Ticaretin ekonomik, sosyal ve kültürel etkilerini farklı İslam bölgeleri bağlamında değerlendirebilir.
4
3
4
3
3
4
3
3
4
5
4
3
5
3
Ticari kurumlar, finansal mekanizmalar ve İslam hukukundaki ticaret düzenlemelerini tanıyabilir.
4
3
3
4
3
3
4
3
4
3
3
4
3
3
Ortaçağ İslam dünyasının uluslararası ticaretle ilişkilerini ve bu ilişkilerin bölgesel politikaya etkilerini yorumlayabilir.
4
5
4
3
3
4
3
3
4
3
4
4
5
4
Ortalama Değer
3,8
3,8
3,6
3,8
3,6
3,8
3,6
3,8
4,2
3,6
3,8
3,6
4
3,2
https://ebs.bilecik.edu.tr/pdf/dersbilgigetir/439721
