TAR5014 - Osmanlı Diplomasi Tarihi

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ

LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ

TARİH - YL

(2025 - 2026) Ders Bilgi Formu

Ders Adı	Kodu	Yarıyıl	T+U Saat	AKTS	Z / S
Osmanlı Diplomasi Tarihi	TAR5014		3 + 0	7,5	Seçmeli

Birim Bölüm	Tarih - YL - Lisansüstü (Yüz yüze)
Amaç	Bu ders, Osmanlı İmparatorluğu’nun diplomatik ilişkilerini tarihsel süreç içinde analiz etmeyi amaçlar. Öğrencilere, Osmanlı’nın uluslararası arenadaki stratejilerini, diplomatik uygulamalarını ve belgelerini kavrama becerisi kazandırılır. Ayrıca, Osmanlı diplomasisinin bölgesel ve küresel güç dengeleriyle ilişkisini eleştirel bir perspektifle değerlendirme yetisi geliştirilir.
Ders İçeriği	Osmanlı Diplomasi Tarihi dersi, Osmanlı Devleti’nin kuruluşundan 18. Yüzyılın sonuna kadar geçen zaman diliminde Osmanlıların önceki Türk ve Müslüman devletlerden miras aldıkarı diplomasi geleneğini, dışişleri zihniyetini, dost ve düşman devlet ayrımını, merkez ve taşra kurumlarının uluslararası ilişkilerini, elçi geliş ve gidişlerini, çeşitli diplomasi uygulamalarını ve bunların belge niteliğindeki ürünlerini konu alıp kapsar. İlk derste diplomasi kavramı ve uluslararası ilişkilerle bağlantılı terimler açıklanarak ilgili tanımlamalar yapılır. Ayrıca Osmanlı Diplomasi Tarihi ile alakalı kaynaklar ve araştırma eserler tanıtılarak öğrencilere konu bazlı ödevler dağıtılır. Sonraki derste Dünya Tarihi’nde Diplomasi Tarihi ve Geçirdiği Dönemler anlatılarak diplomasi türleri izah edilir. İlerleyen derslerde Klasik Dönem Osmanlı Diplomasisi (1299-1606) ayrıntılı bir şekilde değerlendirilir. Öncelikle İslam hukukunda uluslararası ilişkiler teorisi, Darülislam, Darülharb, Darüssulh/ahd kavramları merkezinde işlenerek Osmanlı diplomasinin hukuki zemini inşa edilir. Daha sonraki derslerde Osmanlı dışişleri müessesesi olan Hariciye tanıtılır ve Divan-ı Hümayun, Nişancı, Reisülküttab, Divan-ı Hümayun Tercümanları, Elçilik görevi de üstlenen çavuşlar görevleriyle beraber ele alınır. Osmanlı zihinsel ve kurumsal yapısı anlaşıldıktan sonraki derslerde Osmanlı Devleti’nin Müslüman ve Gayrimüslim devletlerle ilişkileri, tarihî olaylarla birlikte kronolojik olarak ve geçirdiği evreler çerçevesinde işlenir. Bu minvalde Osmanlı tarihindeki savaş ve barış olguları, diplomasi alanı kapsamında değerlendirilir ve Osmanlı’nın Geçici Diplpmasi’den Kalıcı Diplomasi’ye geçiş süreci ayırt edilir. Bu doğrultuda Osmanlı Devleti’nin diplomatik kurumlarındaki değişim de görülür. Öğrencilere, hazırlanmaları istenen konularla alakalı söz verilerek derse katılımları sağlanır. Böylece tarihsel olayları neden–sonuç ilişkisi içinde değerlendirme yetkinliği gelişir. Osmanlı'nın erken dönem diplomasisi ve komşu devletlerle ilişkileri ele alınır. İmparatorluğun Avrupa, Asya ve Afrika ile kurduğu diplomatik bağlar detaylandırılır. Osmanlı elçilik teşkilatı ve elçi protokolü dersin önemli konularındandır. Batılı devletlerle ilk temaslar ve kapitülasyonların diplomatik boyutları işlenir. Viyana Kuşatmaları gibi önemli savaşların diplomatik arka planı analiz edilir. Osmanlı’nın Rusya, İran ve Arap dünyasıyla olan diplomatik ilişkileri incelenir. Osmanlı'da barış antlaşmaları ve müzakerelerin yapısı üzerinde durulur. Elçi mektupları, padişah fermânları ve diğer diplomatik belgeler kaynak olarak kullanılır. Tanzimat ve Islahat dönemlerinde diplomatik reformlar detaylandırılır. Osmanlı’nın diplomasi pratiğinde Avrupa’nın güç dengeleri ve ittifak sistemleri değerlendirilir. Osmanlı’nın büyük devletlerarasındaki denge politikasını kavramak önemlidir. Berlin Kongresi ve Paris Barış Konferansı gibi uluslararası toplantılar Osmanlı açısından ele alınır. Ders, Osmanlı diplomatik gelenekleri ile modern diplomasi arasındaki geçişi tartışır. Osmanlı elçiliklerinin faaliyet alanları ve görevleri ayrıntılı olarak incelenir. Osmanlı diplomatik temsilcilerinin rolleri ve kimlikleri araştırılır. Ders boyunca Osmanlı’nın uluslararası hukuk ve protokol kurallarıyla ilişkisi ele alınır. Öğrenciler, Osmanlı diplomasi tarihini çok boyutlu anlayarak, tarihsel ve siyasal bağlamda değerlendirme becerisi kazanır. Öğrenciler, Osmanlı’nın kuruluşundan 18. Yüzyılın sonuna kadar giden süreçteki ışişleri tecrübesini tarihsel perspektif içinde görme ve yorumlama yetisi kazanır ve gelişmeleri çok yönlü kavrarlar. Sonuç olarak ders, tarihsel bilgiyle güncel konjonktürü bağdaştırabilen ve bunu tarihsel derinlikle yapabilen bireyler yetiştirmeyi amaçlar.
Ders Veren	Cihan YEMİŞÇİ

Hafta	Konu
1	Osmanlı diplomasisinin genel çerçevesi ve erken dönem diplomasi uygulamaları
2	Osmanlı'nın Balkanlar ve Anadolu’daki diplomatik ilişkileri
3	Osmanlı-Avrupa diplomatik temaslarının başlangıcı
4	Osmanlı elçilik teşkilatı ve diplomatik protokol
5	Kapitülasyonların diplomatik ve siyasi boyutları
6	Osmanlı-Venedik ve Osmanlı-Habsburg ilişkileri
7	Osmanlı-Rus ve Osmanlı-İran diplomatik ilişkileri
8	Ara Sınav
9	Osmanlı’nın Osmanlı-Habsburg mücadelesindeki diplomatik stratejileri
10	Barış antlaşmaları ve müzakere süreçleri
11	Tanzimat ve Islahat dönemlerinde diplomatik reformlar
12	Osmanlı’nın büyük güçler arasındaki denge politikası
13	Berlin Kongresi ve 19. yüzyıl uluslararası diplomatik gelişmeleri
14	Osmanlı elçiliklerinin görevleri ve elçi kimlikleri
15	Modern diplomasi anlayışına geçiş ve Osmanlı’nın uluslararası hukuk ilişkisi
16	Yarıyıl Sonu Sınavı

Program Çıktıları
1	Lisansüstü eğitim sırasında öğrenci, tarihin yalnızca olayların ne zaman ve nasıl olduğunu inceleyen bir bilim dalı olmadığını, olaylar arasındaki ilişkilerin ve bu ilişkiler sonucu ortaya çıkan olguların tahlilini hedeflediğini öğrenmiştir. Bu sayede olayları değerlendirirken çeşitli tahlil ve tespitler yaparak, tarihi hadiselere daha derinlemesine vakıf olunabileceğini bilir.
2	Sosyal bilimlerin sağladığı modern araştırma yöntemlerini uygulayarak çeşitli alanlarda özgün araştırmalar yapabilir. Bu araştırmalarında ana kaynaklara ulaşıp, bunların sağladığı bilgileri değerlendirebilir.
3	Alanıyla ilgili yapılmış herhangi bir araştırmanın özgün ve bilimsel yeterlilikte bir çalışma olup olmadığı tayin edebilir.
4	Tarih disiplini ile ilgili konularda uzman ya da bilgisi olmayan dinleyicileri bilgilendirir, onlara elde ettiği bulgularla ilgili düşüncelerini açık bir biçimde yazılı ve sözlü olarak ifade eder.
5	Sosyal bilimlerin sağladığı metodolojik ve kuramsal imkanları kullanarak tetkik, tahlil ve teşhis yapabilme yeteneğine sahiptir.
6	Sahasıyla ilgi çalışmaları yetkin bir şekilde ve insiyatif kullanarak yapabilir.
7	Araştırmaları esnasında karşılaşabileceği engelleri nasıl aşacağını bilir ve çözümleri uygular.
8	Çalışmaları sırasında bilimsel ahlaki değerleri bir an olsun unutmadan, bunlara sadık kalır.
9	Tarihçinin sürekli çalışması ve sahasıyla ilgili yayınları takip etmesi gerektiğini bilir. Bunları takip ederken, yeni gelişmelerden ve varılan bilimsel sonuçlardan haberdar olur.
10	Çalışmalarının sonuçlarının sadece meslektaşlarına değil, çeşitli toplumsal kesimlere de ulaşmasını sağlar.
11	Ülkenin kültürel, medeni ve milli varlığının gelişmesi için bu sonuçları azami ölçüde kullanır.
12	Bir sosyal bilimci olduğunun farkında olarak toplumla bağlarını hem mesleki, hem de insani anlamda güçlü tutar.
13	Kaynak dillerini bilir. Tarih alanında yapılmış güncel araştırmaları takip ederek yeterli düzeyde anlayabilir ve meslektaşları ile iletişim kurabilecek düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmayı amaç edinir.
14	Tarih metodolojisini kullanarak, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, yorumlama ve sentez yapma becerilerine sahiptir ve alanıyla ilgili çalışmaları bağımsız veya ortak çalışma olarak yürütebilir.

Ders Öğrenme Çıktısı - Program Çıktıları (1 -5 Puan Aralığı)

Ders Öğrenme Çıktısı	PÇ 1	PÇ 2	PÇ 3	PÇ 4	PÇ 5	PÇ 6	PÇ 7	PÇ 8	PÇ 9	PÇ 10	PÇ 11	PÇ 12	PÇ 13	PÇ 14
Osmanlı İmparatorluğu'nun diplomatik yapı ve uygulamalarını tanımlar.	5	4	5	4	5	4	5	4	5	4	5	4	5	4
Osmanlı’nın farklı devletlerle kurduğu diplomatik ilişkileri analiz eder.	5	3	4	3	4	3	4	3	4	3	4	3	4	3
Osmanlı diplomasisinde kullanılan belgeleri ve protokolleri yorumlar.	4	3	4	3	4	3	4	3	4	3	4	3	4	3
Osmanlı’nın uluslararası ilişkilerde izlediği stratejileri değerlendirir.	5	4	5	4	5	4	5	4	5	4	5	4	5	4
Diplomasi tarihindeki gelişmeleri Osmanlı perspektifinden karşılaştırmalı olarak inceler.	5	4	5	4	5	4	5	4	5	4	5	4	5	4
Ortalama Değer	4,8	3,6	4,6	3,6	4,6	3,6	4,6	3,6	4,6	3,6	4,6	3,6	4,6	3,6

https://ebs.bilecik.edu.tr/pdf/dersbilgigetir/439722