TAR5031 - Şehir ve Medeniyet Tarihi II

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ

LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ

TARİH - YL

(2025 - 2026) Ders Bilgi Formu

Ders Adı	Kodu	Yarıyıl	T+U Saat	AKTS	Z / S
Şehir ve Medeniyet Tarihi II	TAR5031		3 + 0	7,5	Seçmeli

Birim Bölüm	Tarih - YL - Lisansüstü (Yüz yüze)
Amaç	Bu ders, şehirlerin tarih boyunca medeniyetlerin oluşumu ve gelişimindeki rolünü derinlemesine analiz etmeyi amaçlar. Şehirlerin sosyal, kültürel, ekonomik ve politik dinamiklerle şekillenme süreçleri tarihsel bağlamda incelenir. Ayrıca öğrencilerin, farklı medeniyetlerin şehirleşme modellerini karşılaştırmalı olarak değerlendirip eleştirel analizler yapabilmeleri hedeflenir.
Ders İçeriği	Dersin başlangıcında şehir kavramının tarihsel ve sosyolojik tanımları ele alınır. İlk medeniyetlerde şehirleşme süreçleri ve kent kültürünün oluşumu incelenir. Mezopotamya, Mısır, Hint ve Çin medeniyetlerinde şehirlerin rolü ve yapısı analiz edilir. Antik Yunan ve Roma şehir devletleri ve kentsel yönetim modelleri üzerinde durulur. Ortaçağ Avrupa’sında feodal yapı ve şehir gelişimi ilişkisi değerlendirilir. İslam medeniyetinde şehirlerin kuruluşu, fonksiyonları ve mimarisi araştırılır. Şehir ve devlet ilişkisi, yönetim mekanizmaları ve şehircilik politikaları tartışılır. Şehirlerin ekonomik rolü; ticaret, zanaat ve pazarların gelişimi ele alınır. Sosyal yapılar, sınıf farklılıkları ve toplumsal cinsiyetin şehir yaşamındaki etkisi incelenir. Şehirlerin kültürel ve dini fonksiyonları, tapınaklar, camiler, kiliseler ve ibadet alanları irdelenir. Ortaçağ ve erken modern dönemde şehirlerin savunma sistemleri ve surlar analiz edilir. Sanayi Devrimi öncesinde Avrupa şehirlerinin dönüşümü ve kentleşme süreçleri tartışılır. Yeni dünya şehirlerinin oluşumu ve kolonizasyon etkileri incelenir. Kent planlaması ve mimari tarzların medeniyet tarihindeki yeri değerlendirilir. Şehirlerin demografik yapısı, nüfus artışı ve göç hareketleri ele alınır. Su kaynakları, altyapı ve teknolojik gelişmelerin şehir yaşamına etkisi araştırılır. Şehir kültürünün sanat, edebiyat ve gündelik yaşamdaki yansımaları üzerinde durulur. Şehirlerin çevresel etkileri ve sürdürülebilirlik meseleleri tartışılır. Medeniyetlerarası etkileşim ve kültürel alışverişin şehirler aracılığıyla gerçekleşme biçimleri ele alınır. Osmanlı, Bizans, İran ve Arap şehirleri karşılaştırmalı olarak incelenir. Modern şehirlerin oluşumu ve şehircilik teorileri tarihsel bağlamda değerlendirilir. Kentleşme süreçlerinde toplumsal hareketlilik ve ekonomik değişimlerin etkileri araştırılır. Şehirlerde sosyal çatışmalar, isyanlar ve siyasi dinamikler tartışılır. Tarihî şehir merkezlerinin korunması, restorasyon ve kültürel miras politikaları incelenir. Medeniyetlerin yükseliş ve çöküşünde şehirlerin rolü ele alınır. Şehirlerin kimlik ve aidiyet duygusundaki önemi tartışılır. Kentsel mekânın tarihsel süreçte değişimi ve mekan algısı incelenir. Günümüz kent sorunlarına tarihsel perspektiften bakış sağlanır. Ders kapsamında öğrencilerin şehir medeniyeti üzerine özgün araştırma projeleri geliştirmesi teşvik edilir. Ders sonunda öğrencilerin, şehir ve medeniyet tarihini eleştirel ve disiplinlerarası bir bakış açısıyla değerlendirebilme yetkinliği kazanması hedeflenir.

Hafta	Konu
1	Giriş: Şehir ve medeniyet kavramlarının tanımlanması; disiplinlerarası yaklaşım ve tarihsel perspektif.
2	İlk medeniyetlerde şehirleşme: Mezopotamya, Mısır, Hint ve Çin şehirleri.
3	Antik Yunan ve Roma şehir devletleri: Kentsel yönetim, sosyal yapı ve mimari.
4	Ortaçağ Avrupa’sında şehir ve feodal düzen: Kentlerin gelişimi ve fonksiyonları.
5	İslam medeniyetinde şehirleşme: Kuruluş, planlama, dini ve sosyal işlevler.
6	Şehir ve devlet ilişkisi: Yönetim, siyaset ve ekonomi.
7	Şehir ekonomisi: Ticaret, zanaat, loncalar ve pazar yerleri.
8	Ara Sınav
9	Sosyal yapılar ve toplumsal cinsiyet: Şehir hayatında sınıflar ve roller.
10	Kentsel mimari ve kamusal alanlar: Tapınaklar, camiler, kiliseler, meydanlar.
11	Şehir savunması ve askeri mimari: Surlar, kaleler ve şehir planlaması.
12	Erken modern dönemde şehirleşme: Sanayi Devrimi öncesi kentlerin dönüşümü.
13	Kolonizasyon ve yeni dünya şehirleri: Etkiler ve karşılaştırmalar.
14	Tarihî şehir merkezlerinin korunması: Kültürel miras ve restorasyon politikaları.
15	Genel değerlendirme, öğrenci sunumları ve tartışmalar.
16	Yarıyıl Sonu Sınavı

Program Çıktıları
1	Lisansüstü eğitim sırasında öğrenci, tarihin yalnızca olayların ne zaman ve nasıl olduğunu inceleyen bir bilim dalı olmadığını, olaylar arasındaki ilişkilerin ve bu ilişkiler sonucu ortaya çıkan olguların tahlilini hedeflediğini öğrenmiştir. Bu sayede olayları değerlendirirken çeşitli tahlil ve tespitler yaparak, tarihi hadiselere daha derinlemesine vakıf olunabileceğini bilir.
2	Sosyal bilimlerin sağladığı modern araştırma yöntemlerini uygulayarak çeşitli alanlarda özgün araştırmalar yapabilir. Bu araştırmalarında ana kaynaklara ulaşıp, bunların sağladığı bilgileri değerlendirebilir.
3	Alanıyla ilgili yapılmış herhangi bir araştırmanın özgün ve bilimsel yeterlilikte bir çalışma olup olmadığı tayin edebilir.
4	Tarih disiplini ile ilgili konularda uzman ya da bilgisi olmayan dinleyicileri bilgilendirir, onlara elde ettiği bulgularla ilgili düşüncelerini açık bir biçimde yazılı ve sözlü olarak ifade eder.
5	Sosyal bilimlerin sağladığı metodolojik ve kuramsal imkanları kullanarak tetkik, tahlil ve teşhis yapabilme yeteneğine sahiptir.
6	Sahasıyla ilgi çalışmaları yetkin bir şekilde ve insiyatif kullanarak yapabilir.
7	Araştırmaları esnasında karşılaşabileceği engelleri nasıl aşacağını bilir ve çözümleri uygular.
8	Çalışmaları sırasında bilimsel ahlaki değerleri bir an olsun unutmadan, bunlara sadık kalır.
9	Tarihçinin sürekli çalışması ve sahasıyla ilgili yayınları takip etmesi gerektiğini bilir. Bunları takip ederken, yeni gelişmelerden ve varılan bilimsel sonuçlardan haberdar olur.
10	Çalışmalarının sonuçlarının sadece meslektaşlarına değil, çeşitli toplumsal kesimlere de ulaşmasını sağlar.
11	Ülkenin kültürel, medeni ve milli varlığının gelişmesi için bu sonuçları azami ölçüde kullanır.
12	Bir sosyal bilimci olduğunun farkında olarak toplumla bağlarını hem mesleki, hem de insani anlamda güçlü tutar.
13	Kaynak dillerini bilir. Tarih alanında yapılmış güncel araştırmaları takip ederek yeterli düzeyde anlayabilir ve meslektaşları ile iletişim kurabilecek düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmayı amaç edinir.
14	Tarih metodolojisini kullanarak, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, yorumlama ve sentez yapma becerilerine sahiptir ve alanıyla ilgili çalışmaları bağımsız veya ortak çalışma olarak yürütebilir.

Ders Öğrenme Çıktısı - Program Çıktıları (1 -5 Puan Aralığı)

Ders Öğrenme Çıktısı	PÇ 1	PÇ 2	PÇ 3	PÇ 4	PÇ 5	PÇ 6	PÇ 7	PÇ 8	PÇ 9	PÇ 10	PÇ 11	PÇ 12	PÇ 13	PÇ 14
Tarih boyunca farklı medeniyetlerde şehirlerin kuruluş, gelişim ve dönüşüm süreçlerini derinlemesine analiz edebilir.	3	4	5	4	5	4	5	4	5	4	5	4	5	4
Şehirlerin sosyal, ekonomik, kültürel ve politik işlevlerini tarihsel bağlamda karşılaştırmalı olarak değerlendirebilir.	5	4	5	4	5	4	3	4	3	4	3	4	3	4
Kentsel mekânın medeniyet tarihindeki rolünü disiplinlerarası bir perspektifle yorumlayabilir.	3	4	3	4	3	4	3	4	3	4	3	4	3	5
Tarihî şehir planlaması, mimari yapılar ve kentsel yönetim modellerini eleştirel bir yaklaşımla inceleyebilir.	3	5	3	5	3	5	3	5	3	5	3	5	3	5
Şehir ve medeniyet tarihine ilişkin akademik araştırma yaparak özgün ve derinlemesine analizler geliştirebilir.	5	4	3	4	3	4	5	4	5	4	5	4	3	4
Ortalama Değer	3,8	4,2	3,8	4,2	3,8	4,2	3,8	4,2	3,8	4,2	3,8	4,2	3,4	4,4

https://ebs.bilecik.edu.tr/pdf/dersbilgigetir/439739