TAR5032 - Tarih Metodolojisi

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ

LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ENSTİTÜSÜ

TARİH - YL

(2025 - 2026) Ders Bilgi Formu

Ders Adı	Kodu	Yarıyıl	T+U Saat	AKTS	Z / S
Tarih Metodolojisi	TAR5032		3 + 0	7,5	Seçmeli

Birim Bölüm	Tarih - YL - Lisansüstü (Yüz yüze)
Amaç	Tarih biliminin temel kavramlarını, kaynak türlerini ve araştırma yöntemlerini öğrencilere tanıtmak; öğrencilerin tarihsel bilgi üretim sürecini kavramasını sağlamak; akademik araştırmalara hazırlıklı hale getirmek.
Ders İçeriği	Bu ders, tarih biliminin doğasını ve tarihsel bilginin nasıl üretildiğini anlamaya yönelik temel bir giriş niteliği taşır. Öğrencilere tarih araştırmalarında kullanılan kaynak türleri, bu kaynakların eleştirel değerlendirilmesi ve tarihsel olayların bilimsel yöntemlerle nasıl analiz edileceği aktarılır. Ders kapsamında yazılı belgeler, sözlü anlatılar, arkeolojik buluntular ve maddi kültür unsurları gibi farklı kaynak türleri üzerinde durulur. Kaynakların güvenilirliği, doğruluğu ve bağlamsal analizi konularında yöntemsel yaklaşımlar tartışılır. Ayrıca tarih yazımının geçirdiği evreler, antik dönemden modern döneme kadar tarihçilerin kullandığı farklı yöntemler ve bunların ortaya çıkardığı tarihsel anlatılar incelenir. Tarih metodolojisi dersi aynı zamanda neden-sonuç ilişkilerinin ortaya konulması, olayların karşılaştırmalı olarak değerlendirilmesi ve tarihin sosyal bilimlerle olan ilişkisi gibi konuları da ele alır. Sosyoloji, antropoloji, ekonomi ve siyaset bilimi gibi alanlardan yararlanarak tarihsel olguların çok yönlü bir şekilde incelenmesi hedeflenir. Öğrencilerin tarihsel araştırma sürecinde problem tespit edebilmesi, hipotez kurabilmesi, kaynakları sınıflandırabilmesi ve elde edilen verileri analitik bir yaklaşımla işleyebilmesi bu dersin temel amaçları arasındadır. Ayrıca, tarih felsefesi çerçevesinde tarihin nesnellik ve öznellik sorunları, tarihçinin konumu ve tarihsel anlatının inşası da tartışılacaktır. Bu sayede öğrenciler yalnızca tarihsel bilginin üretim süreçlerini değil, aynı zamanda bu bilgiyi yönlendiren entelektüel ve metodolojik çerçeveleri de tanıyacaklardır. Dersin sonunda öğrenciler, akademik bir araştırma projesi geliştirerek tarihsel kaynaklara dayalı bir plan hazırlayacak ve bulgularını sınıf ortamında sunma imkânı bulacaklardır.
Ders Veren	Kadriye TOPAL DOĞAN

Hafta	Konu
1	Tarih biliminin doğası ve tarih metodolojisinin kapsamı
2	Tarih felsefesi ile metodoloji arasındaki ayrımlar
3	Kaynak türleri: yazılı, sözlü, arkeolojik ve görsel malzeme
4	Kronoloji, zaman kavramı ve neden-sonuç ilişkileri
5	Antikçağdan Ortaçağa tarih düşüncesinin gelişimi
6	Modern dönemde tarihçilik: Avrupa ve Osmanlı tarihyazımı
7	Annales Okulu ve sosyal bilimler ile etkileşim
8	Ara Sınav
9	Mikro-tarih, sözlü tarih ve yerel tarih çalışmaları
10	Postmodernizm ve tarih yazımı üzerine tartışmalar
11	Arşiv belgeleri: türleri, özellikleri ve örnek çözümlemeler
12	Akademik yazım teknikleri, araştırma sorusu, plan, kaynakça
13	Bilimsel etik ve doğru atıf yöntemleri
14	Öğrenci araştırma projelerinin sunumları
15	Öğrenci araştırma projelerinin sunumları
16	Final Sınavı

Program Çıktıları
1	Lisansüstü eğitim sırasında öğrenci, tarihin yalnızca olayların ne zaman ve nasıl olduğunu inceleyen bir bilim dalı olmadığını, olaylar arasındaki ilişkilerin ve bu ilişkiler sonucu ortaya çıkan olguların tahlilini hedeflediğini öğrenmiştir. Bu sayede olayları değerlendirirken çeşitli tahlil ve tespitler yaparak, tarihi hadiselere daha derinlemesine vakıf olunabileceğini bilir.
2	Sosyal bilimlerin sağladığı modern araştırma yöntemlerini uygulayarak çeşitli alanlarda özgün araştırmalar yapabilir. Bu araştırmalarında ana kaynaklara ulaşıp, bunların sağladığı bilgileri değerlendirebilir.
3	Alanıyla ilgili yapılmış herhangi bir araştırmanın özgün ve bilimsel yeterlilikte bir çalışma olup olmadığı tayin edebilir.
4	Tarih disiplini ile ilgili konularda uzman ya da bilgisi olmayan dinleyicileri bilgilendirir, onlara elde ettiği bulgularla ilgili düşüncelerini açık bir biçimde yazılı ve sözlü olarak ifade eder.
5	Sosyal bilimlerin sağladığı metodolojik ve kuramsal imkanları kullanarak tetkik, tahlil ve teşhis yapabilme yeteneğine sahiptir.
6	Sahasıyla ilgi çalışmaları yetkin bir şekilde ve insiyatif kullanarak yapabilir.
7	Araştırmaları esnasında karşılaşabileceği engelleri nasıl aşacağını bilir ve çözümleri uygular.
8	Çalışmaları sırasında bilimsel ahlaki değerleri bir an olsun unutmadan, bunlara sadık kalır.
9	Tarihçinin sürekli çalışması ve sahasıyla ilgili yayınları takip etmesi gerektiğini bilir. Bunları takip ederken, yeni gelişmelerden ve varılan bilimsel sonuçlardan haberdar olur.
10	Çalışmalarının sonuçlarının sadece meslektaşlarına değil, çeşitli toplumsal kesimlere de ulaşmasını sağlar.
11	Ülkenin kültürel, medeni ve milli varlığının gelişmesi için bu sonuçları azami ölçüde kullanır.
12	Bir sosyal bilimci olduğunun farkında olarak toplumla bağlarını hem mesleki, hem de insani anlamda güçlü tutar.
13	Kaynak dillerini bilir. Tarih alanında yapılmış güncel araştırmaları takip ederek yeterli düzeyde anlayabilir ve meslektaşları ile iletişim kurabilecek düzeyde yabancı dil bilgisine sahip olmayı amaç edinir.
14	Tarih metodolojisini kullanarak, eleştirel düşünme, yaratıcı düşünme, yorumlama ve sentez yapma becerilerine sahiptir ve alanıyla ilgili çalışmaları bağımsız veya ortak çalışma olarak yürütebilir.

Ders Öğrenme Çıktısı - Program Çıktıları (1 -5 Puan Aralığı)

Ders Öğrenme Çıktısı	PÇ 1	PÇ 2	PÇ 3	PÇ 4	PÇ 5	PÇ 6	PÇ 7	PÇ 8	PÇ 9	PÇ 10	PÇ 11	PÇ 12	PÇ 13	PÇ 14
Kaynakları tanır ve sınıflandırır.	5	5	4	3	4	4	3	5	5	3	3	2	4	3
Kaynaklara eleştirel yaklaşır.	4	4	4	4	5	4	3	4	3	3	3	3	4	4
Tarihsel araştırma yöntemlerini uygular.	4	5	3	3	5	5	4	5	4	4	4	4	4	4
Akademik araştırma sürecini yönetebilir.	3	5	4	3	3	3	4	4	5	4	3	3	3	4
Tarih biliminin temel kavramlarını kavrar.	5	4	4	3	4	3	3	5	3	4	4	3	3	4
Ortalama Değer	4,2	4,6	3,8	3,2	4,2	3,8	3,4	4,6	4	3,6	3,4	3	3,6	3,8

https://ebs.bilecik.edu.tr/pdf/dersbilgigetir/439740