| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | AKTS | |
| Türkiye Türkçesi I | TDE101 | 1 | 3 + 0 | 4,0 |
| Birim Bölüm | TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI |
| Derece Seviye | Lisans - Zorunlu - Türkçe |
| Dersin Verilişi | Bu ders yalnızca yüz yüze verilmektedir. |
| EBS Koordinatörü | Doç. Dr. Halilibrahim ERTÜRK |
| Ders Veren | Arş. Gör. Dr. Tümer KARAAYAK |
| Amaç |
1-Dünyadaki diller arasında Türkçenin yerini belirlemek. 2- Türkçenin tarihsel gelişimini öğretmek 3-Dil ve kültür ilişkisini incelemek 4-Türkçenin ses bilgisi özelliklerini öğretmek. |
| Ders İçeriği |
Dil nedir? Dil akrabalığı, dil tipleri, lehçe, şive, ağız, konuşma dili, yazı dili, dilbilgisinin bölümleri, Türkçenin dünya dilleri arasındaki yeri, Türk dilinin gelişim süreci, Türkçenin ses yapısı, ses özellikleri,ses olayları: ses türemesi, ses düşmesi, kaynaşma, ses değişmesi, ses benzeşmeleri, tonlulaşma, darlaşma, yuvarlaklaşma, düzleşme, yer değiştirme, hece düşmesi konuları, genel dilcilik disiplini içinde incelenir. |
| Ders Kaynakları |
AKSAN, Doğan: Her yönüyle dil: Ana Çizgileriyle Dilbilim (5. Baskı: 3 cilt bir arada), Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu Türk Dil Kurumu Yayınları; 439.
ERGİN, Muharrem: Türk Dil Bilgisi (Edebiyat ve Eğitim Fakültelerinin Türk Dili ve Edebiyatı Bölümleri İçin), Bayrak Yay., İstanbul, 2000. BANGUOĞLU, Tahsin: Türkçenin Grameri, Baha Matbaası, İstanbul, 1974. EKER, Süer: Çağdaş Türk Dili, Grafiker Yay., Ankara, 2002. KORKMAZ, Zeynep: Türkiye Türkçesi Grameri (Şekil Bilgisi), Türk Dil Kurumu Yay., Ankara, 2003. |
| Açıldığı Öğretim Yılı | 2011 - 2012 2012 - 2013 2013 - 2014 2014 - 2015 2015 - 2016 2016 - 2017 2017 - 2018 2018 - 2019 2019 - 2020 2020 - 2021 2021 - 2022 2022 - 2023 2023-2024 2024 - 2025 |
| Yarıyıl İçi Çalışmalar | Katkı Yüzdesi (%) |
| Ara Sınav 1 | 40 |
| Toplam | 40 |
| Yarıyıl Sonu Çalışmalar | Katkı Yüzdesi (%) |
| Final | %60 |
| Toplam | %60 |
| Yarıyıl İçinin Başarıya Oranı | %40 |
| Yarıyıl Sonu Çalışmalar | %60 |
| Toplam | %100 |
| Kategori | Ders İlişki Yüzdeleri (%) |
|
Aktarılabilir Beceri Dersleri
|
0
|
|
Beşeri, İletişim ve Yönetim Becerileri Dersleri
|
0
|
|
Destek Dersleri
|
0
|
|
Ek Dersler
|
0
|
|
Kategori
|
0
|
|
Mesleki Seçmeli Dersler
|
0
|
|
Temel Meslek Dersleri
|
0
|
|
Uygulama Dersleri
|
0
|
|
Uzmanlık / Alan Dersleri
|
0
|
| Ders İş Yükü | Öğretim Metotlar / Öğretim Metodu | Süresi (Saat) | Sayısı | Toplam İş Yükü (Saat) |
| Dinleme ve anlamlandırma | Ders | 3 | 14 | 42 |
| Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim | Sınıf Dışı Çalışma | 2 | 5 | 10 |
| Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme | Tartışmalı Ders | 2 | 5 | 10 |
| Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, Dinleme ve anlamlandırma, yönetsel beceriler | Seminer | 2 | 5 | 10 |
| Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, eleştirel düşünme, soru geliştirme, yönetsel beceriler, takım çalışması | Grup Çalışması | 2 | 5 | 10 |
| Araştırma – yaşam boyu öğrenme, durumları işleme, soru geliştirme, yorumlama, sunum | Sözlü | 2 | 5 | 10 |
| Ara Sınav 1 | Ara Sınav 1 | 2 | 1 | 2 |
| Ödev 1 | Ödev 1 | 2 | 5 | 10 |
| Final | Final | 2 | 1 | 2 |
| Ödev (Sunum) | Ödev (Sunum) | 2 | 5 | 10 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 116 | |||
| AKTS = Toplam İş Yükü (Saat) / 25.5 (s) | 4,55 | |||
| AKTS | ||||
| Hafta | Konu | Öğretim Metodu |
|---|---|---|
| 1 | Dersin içeriği, amacı ve kaynakları. Dilin tanımı, mahiyeti. Dil-kültür ilişkisi. Dil türleri: yazı dili, konuşma dili, standart dil, standart dil ve ağızlar. Dil bilgisi (gramer) nedir? Dil bilgisi ve dil bilimi. Dil bilgisinin dalları: Ses bilgisi, biçim bilgisi, söz dizimi, anlam bilimi, köken bilgisi, sözcük bilgisi, sözlük bilgisi, Lehçe bilgisi. Dil bilgisinde yöntemler. | |
| 2 | Dünyadaki diller, dillerin sınıflandırılması: Kökenleri bakımından diller, Yapıları bakımından diller . Türkçenin dünya dilleri arasındaki yeri. Türkiye Türkçesinin tarihî gelişmesi. Türkçenin Zenginliği. Türkiye Türkçesinin Eski Türkçeye Göre Başlıca Farkları. | |
| 3 | Ses bilgisi (ses bilgisi-sesbilim terimleri) Dil (konuşma) sesleri, ses organları, konuşma seslerinin oluşumu. Dilin yazıya geçirilmesi: Ses-harf-alfabe-imlâ kavramları (Çeviri yazı alfabesi -transcription ve transliteration-, Uluslararası Fonetik Alfabe). | |
| 4 | Ses birim (fonem) ve alt ses birim (allofon). Ayırt edici özellikler. Parçalı sesbirimler ve Parçalar üstü sesbirimler. Türkçenin ses birimleri. Yazı dilinde bulunmayan sesler. | |
| 5 | Ünlüler: Ünlülerin oluşumunda rol oynayan organlar ve ünlülerin sınıflandırılması. Ünlülerin ayırt edici özellikleri. Ünlülerin şematik gösterimi. Uzun ünlüler (Aslî uzun ünlüler, ikincil uzun ünlüler ve alıntı kelimelerde uzun ünlüler), ikiz ünlüler, yarı ünlüler. | |
| 6 | Ünsüzler: Ünsüzlerin türleri, nitelikleri ve sınıflandırılması. Yazıya geçirilmeyen ünsüzler, Yazıldığı halde seslendirilmeyen ünsüzler. Ünsüzlerin şematik gösterimi. Yardımcı ünsüzler. Hece: Hecenin yapısı, hece türleri, hece bölünmesi. | |
| 7 | Türkçenin ses bilgisel özellikleri. Ses uyumları: (Morfo-fonoloji) Ünlü uyumu, ünsüz uyumu, ünlü-ünsüz uyumu. | |
| 8 | Ara Sınav | |
| 9 | Türkçenin ses bilgisel özellikleri. Kelimelerin Türkçe mi, yoksa yabancı kökenli mi olduklarının belirlenmesi. | |
| 10 | Ses olayları: Ses olaylarının sebepleri. Ünlü düşmesi, ünlü türemesi, ünlü birleşmesi, incelme, kalınlaşma, daralma, genişleme, yuvarlaklaşma, düzleşme, kısalma, uzama. | |
| 11 | Ünsüz türemesi, ünsüz düşmesi, yer değiştirme (göçüşme), benzeşme, aykırılaşma. | |
| 12 | Hece düşmesi, ikizleşme, tekleşme. Tonlulaşma, tonsuzlaşma, süreklileşme, süreksizleşme. | |
| 13 | Türkçede vurgu, ton, ezgi, durak vb. parçalar üstü sesbirimler. | |
| 14 | Genel tekrar |
| Ders Öğrenme Çıktısı | Ölçme Değerlendirme | Öğretim Metodu | Öğrenme Faaliyeti |
| 4. Sesleri tasnif edebilir | |||
| 1. Türkçenin dünya dilleri arasındaki yerini ve tarihi dönemlerini bilir | |||
| 2. Türkçenin ses yapısını öğrenir | |||
| 3. Türkçedeki başlıca ses olaylarını kavrar | |||
| 5. Türkçenin hece yapısını ve vurguyu öğrenir |
DERS ÖĞRENME ÇIKTISI |
PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 | PÇ 13 | PÇ 14 | PÇ 15 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 4. Sesleri tasnif edebilir | 2 | 2 | 4 | 3 | 2 | 4 | 3 | 3 | 4 | 4 | 2 | 3 | 2 | 3 | 5 |
| 1. Türkçenin dünya dilleri arasındaki yerini ve tarihi dönemlerini bilir | 2 | 2 | 5 | 3 | 2 | 4 | 3 | 2 | 4 | 4 | 2 | 3 | 4 | 4 | 5 |
| 2. Türkçenin ses yapısını öğrenir | 2 | 2 | 4 | 3 | 2 | 4 | 3 | 3 | 4 | 4 | 1 | 3 | 2 | 3 | 5 |
| 3. Türkçedeki başlıca ses olaylarını kavrar | 2 | 2 | 4 | 3 | 2 | 4 | 3 | 3 | 4 | 4 | 2 | 3 | 2 | 3 | 5 |
| 5. Türkçenin hece yapısını ve vurguyu öğrenir | 2 | 2 | 4 | 3 | 2 | 4 | 3 | 3 | 4 | 4 | 2 | 3 | 2 | 3 | 5 |
