TAR424 - Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kaynakları

BİLECİK ŞEYH EDEBALİ ÜNİVERSİTESİ

İNSAN VE TOPLUM BİLİMLERİ FAKÜLTESİ

TARİH

(2025 - 2026) Ders Bilgi Formu

Ders Adı	Kodu	Yarıyıl	T+U Saat	AKTS	Z / S
Türkiye Cumhuriyeti Tarihi Kaynakları	TAR424	8	3 + 0	5,0	Seçmeli

Birim Bölüm	Tarih - Lisans (Yüz yüze)
Amaç	Bu ders, Türkiye Cumhuriyeti tarihine dair birincil ve ikincil kaynakları tanıtarak öğrencilerin kaynaklara eleştirel bir bakış geliştirmesini amaçlar. Öğrencilerin, tarih yazımında kullanılan belgeleri analiz edebilme ve tarihî olayları farklı kaynaklar ışığında değerlendirebilme becerisi kazanmaları hedeflenir. Böylece öğrenciler, akademik tarih araştırmalarında kaynak kullanımına dair yöntemsel bir farkındalık edinirler.
Ders İçeriği	Ders, Türkiye Cumhuriyeti tarihinin temel kaynak türlerini tanıtarak başlar. Öncelikle tarihsel kaynak kavramı ve sınıflandırmaları ele alınır. Birincil (birinci el) ve ikincil (ikinci el) kaynakların farkları açıklanır. Osmanlı’dan Cumhuriyet’e geçiş sürecinde kullanılan arşiv belgeleri tanıtılır. Cumhuriyet dönemine ilişkin resmi belgeler (kararnameler, kanunlar, tutanaklar) incelenir. Türkiye Büyük Millet Meclisi Zabıt Ceridesi detaylı biçimde analiz edilir. Meclis konuşmaları ve tutanaklarının tarihî araştırmalarda nasıl kullanılacağı öğretilir. Atatürk’ün Nutuk adlı eseri kaynak olarak değerlendirilir. Nutuk’un içerik, bağlam ve anlatım yönünden nasıl inceleneceği açıklanır. Atatürk’ün diğer söylev ve demeçleri kronolojik olarak ele alınır. Basın-yayın organlarının tarihî kaynak olarak kullanımı tartışılır. Cumhuriyet dönemi gazeteleri (Hakimiyet-i Milliye, Cumhuriyet, Ulus vb.) örneklenir. Arşivcilik ve arşiv okuma tekniklerine dair temel bilgiler verilir. Osmanlıca belgeleri okuyabilme becerisi kazandırmaya yönelik örnek çalışmalar yapılır. Cumhuriyet Arşivi, Başbakanlık Osmanlı Arşivi ve TBMM arşivleri tanıtılır. Hariciye, Dahiliye, Emniyet ve Askerî belgelerin tarihsel önemi ele alınır. Diplomatik belgelerin Cumhuriyet tarihi araştırmalarında nasıl kullanıldığı öğretilir. Lozan Antlaşması süreciyle ilgili belgeler üzerinde uygulamalı inceleme yapılır. Devletler arası yazışmaların içeriği, dili ve amacı analiz edilir. Yabancı kaynaklar (seyahatnameler, raporlar, elçilik belgeleri) da ders kapsamına alınır. İngiliz, Fransız ve Amerikan arşivlerinden elde edilen belgeler örneklenir. Tarih yazımında sözlü tarih çalışmalarının yeri tartışılır. Tanıklıklar, anılar ve mülakatların doğruluk ve geçerliliği değerlendirilir. İsmet İnönü, Celal Bayar, Kazım Karabekir gibi isimlerin hatıratları incelenir. Hatıratların tarihî olayları yansıtma biçimleri eleştirel bir yaklaşımla değerlendirilir. Fotoğraf, afiş, karikatür gibi görsel kaynakların tarih yazımındaki rolü anlatılır. Belgesel filmler, propaganda materyalleri ve haber filmleri üzerinden görsel analiz yapılır. Cumhuriyet’in ilanı, inkılaplar ve savaşlar gibi olaylara görsel belgelerle yaklaşılır. Dönemin edebî eserlerinin tarihsel veri olarak kullanımı ele alınır. Roman, şiir ve tiyatro eserlerinin ideolojik ve tarihî bağlamları tartışılır. Arşiv dışı kaynaklarla tarih yazımındaki zorluklar anlatılır. Akademik tarihçilikte kaynak eleştirisi yöntemleri öğretilir. Kaynakların güvenilirlik, tarafsızlık ve içerik açısından değerlendirilmesi yapılır. Farklı kaynakların karşılaştırmalı analiz yöntemleri üzerinde durulur. Akademik metin yazımında kaynak kullanımına ilişkin uygulamalı çalışmalar yapılır. Bilimsel atıf ve dipnot gösterme kuralları öğretilir. Öğrencilerle birlikte örnek belge inceleme uygulamaları yapılır. Grup çalışmalarıyla belge çözümleme yetenekleri geliştirilir. Öğrenciler, dönem sonu ödevi kapsamında bir kaynak çalışması hazırlar. Ders süresince çeşitli dijital arşiv platformları tanıtılır. Cumhuriyet Arşivi’nin dijital erişim olanakları uygulamalı olarak gösterilir. T.C. Devlet Arşivleri Başkanlığı’nın yayınladığı kaynaklar incelenir. Resmî İstatistik kaynakları (DİE/TÜİK) tarih araştırmalarında nasıl kullanılır, anlatılır. Siyasi partilere ait yayınlar ve bildiriler üzerinden ideolojik analiz yapılır. Sendikal ve sivil toplum kuruluşlarının belgeleri tarih yazımına nasıl katkı sağlar, örneklendirilir. Dönemsel raporlar, müfettiş raporları ve kamu belgeleri analiz edilir. Ders boyunca farklı dönemlere ait kaynaklara tematik olarak yaklaşılır. Erken Cumhuriyet Dönemi, Çok Partili Hayat, Darbeler ve 1980 sonrası kaynakları ayrı ayrı ele alınır. Ders sonunda öğrencilerin kaynak türleri arasında ayrım yapabilme ve tarihî verileri yorumlayabilme yeterliliği kazanması hedeflenir. Genel tekrar ve değerlendirme ile ders tamamlanır.

Hafta	Konu
1	Türkiye Cumhuriyeti Alanında Yapılacak Kaynak Taramalarında Kullanılacak Yöntem
2	Kaynak Gruplarının Genel Tanıtımı
3	Osmanlı Devleti İle İlgili Genel Tarih Kitapları
4	Türkiye’de Kütüphaneler ve Kütüphanelerden Yararlanma
5	Enstitü Kütüphaneleri, Özel Kütüphaneler
6	Kurum Kütüphaneleri
7	Salnameler
8	Ara Sınav
9	Kurum Kütüphaneleri
10	Türkiye’de Arşivler ve Cumhuriyet Tarihi Araştırmalarında Arşivlerin Kullanımı
11	Türkiye’de Tasnif Çalışmaları ve Tasniflerden Yararlanma
12	Araştırmalarda Basının Kullanımı
13	Cumhuriyet Dönemi’nde Basın
14	Dergiler ve Kullanımı
15	Ansiklopediler, Antlaşma Metinleri ve Kullanımları
16	Yarıyıl Sonu Sınavı

Program Çıktıları
1	Tarihsel olayları bilimsel yöntemlerle inceleme, yorumlama ve analiz etme becerisi kazanır.
2	Birincil ve ikincil kaynakları eleştirel bir bakış açısıyla değerlendirir.
3	Ulusal tarih bilgisini evrensel tarih perspektifiyle ilişkilendirir.
4	Kültürel mirasın korunması ve toplumla paylaşılması konusunda duyarlılık gösterir.
5	Tarih disiplininde akademik araştırma yapma, rapor hazırlama ve bilimsel yazı yazma becerisi kazanır.
6	Farklı dönem ve medeniyetleri karşılaştırarak tarihsel süreçleri çok boyutlu değerlendirir.
7	Yabancı dil ve dijital araçları kullanarak tarih alanında bilgiye erişir ve paylaşır.
8	Tarihsel bilgi ve birikimini eğitim, kültür, arşiv ve medya gibi alanlarda uygulayabilir.
9	Eleştirel düşünme, problem çözme ve bağımsız karar verme becerisi geliştirir.
10	Etik değerlere bağlı, toplumsal sorumluluk bilinci yüksek, mesleki ve akademik dürüstlüğe sahip bireyler yetiştirir.

Ders Öğrenme Çıktısı - Program Çıktıları (1 -5 Puan Aralığı)

Ders Öğrenme Çıktısı	PÇ 1	PÇ 2	PÇ 3	PÇ 4	PÇ 5	PÇ 6	PÇ 7	PÇ 8	PÇ 9	PÇ 10
Öğrenci, Türkiye Cumhuriyeti tarihine ilişkin birincil ve ikincil kaynakları ayırt edebilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Öğrenci, tarihî belgeleri içerik, bağlam ve kaynak türü açısından eleştirel bir şekilde analiz edebilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Öğrenci, arşiv belgeleri, meclis tutanakları ve resmi raporları tarihî olaylarla ilişkilendirerek yorumlayabilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Öğrenci, sözlü tarih, hatırat ve görsel materyalleri bilimsel araştırmalarda etkili biçimde kullanabilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Öğrenci, akademik tarih yazımında uygun kaynak gösterme tekniklerini uygulayarak özgün metinler üretebilir.	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-
Ortalama Değer	-	-	-	-	-	-	-	-	-	-

https://ebs.bilecik.edu.tr/pdf/dersbilgigetir/349451