TARİH - DR

Bu ders, Akdeniz havzasının tarih boyunca farklı medeniyetler, dinler ve kültürler arasındaki etkileşim alanı olarak rolünü incelemeyi amaçlar. Öğrencilere, bölgenin siyasi, ekonomik ve sosyal dinamiklerini çok boyutlu olarak analiz etme becerisi kazandırılır. Ayrıca, Akdeniz’in küresel tarih içindeki stratejik ve kültürel önemini eleştirel bir perspektifle değerlendirme yetisi geliştirilir.

Akdeniz ve Akdeniz Dünyası dersi, Yeniçağ’da Akdeniz’de meydana gelen hakimiyet mücadeleleri, Akdeniz çevresindeki devletlerin denizciliğe dair faaliyetleri, denizcilik stratejileri, deniz savaşları, deniz ticareti, denizcilik teknolojisindeki gelişmeler gibi konuları içermektedir. İlk dersin konusu, Antik Çağ’da denizcilik, denizlerdeki faaliyetler, İyonya, Fenike, Kartaca ve Roma İmparatorluğu’nun denizcilikteki etkinlikleri hakkında derse girizgah mahiyetindedir. İkinci dersten itibaren Yeniçağ öncesinde, Geç Ortaçağ’da Akdeniz’deki güç mücadeleleri, Haçlı Seferlerinin deniz kolu, Venedik-Ceneviz savaşları, Selçuklularda ve Batı Anadolu Türk beyliklerinde denizcilik gelişmeleri, Osmanlıların denizlere açılmaya başlaması işlenir. Osmanlıların denizci Türk beyliklerini ilhak etmesi, Anadolu kıyılarındaki eski limanları ve tersaneleri faaliyete geçirmesi, yenilerini inşa etmesi, donanma kurması, ilk tip kürekli gemi çeşitleri bir sonraki dersin konusudur. Aynı dönemde Venedik Cumhuriyeti’nin gemi inşa teknolojisindeki ilerlemeleri, Osmanlılarla ilk deniz çatışmaları, ayrıca Doğu Akdeniz ve Ege Denizi’nde verilen egemenlik mücadelelerinin başlaması da bir diğer dersin konusunu oluşturmaktadır. Yine Portekiz ve İspanya’nın okyanuslardaki denizcilik faaliyetleri, yeni yelkenli gemi modellerini inşa etmeleri, Büyük Coğrafî Keşifler, bunun Akdeniz diplomasisine, güç dengelerine ve uluslararası deniz ticaret yollarına etkileri bir sonraki dersin konusunu teşkil etmektedir. İlerleyen derslerde Endülüs’ün düşmesiyle Müslümanların ve Yahudilerin Osmanlı korsanları tarafından İspanya’dan kurtarılma harekatları, 16. Yüzyılda meydana gelen Osmanlı-Habsburg savaş döneminin Akdeniz cephesi, denizci İtalyan şehir devletlerinin bu savaştaki rolü, Osmanlı korsanlarının Osmanlı donanmasına kumanda ve teknik destek noktasındaki konumları, Kuzey Afrika’da Cezayir, Tunus ve Trablusgarb’ın fethi, yaşanan deniz savaşları, Doğu Akdeniz ve Ege adalarının fetihleri gibi konular da yine bu ders başlığı altında ele alınmaktadır. Akdeniz, tarih boyunca farklı medeniyetlerin, dinlerin ve kültürlerin kesişim noktası olmuştur. Bu ders, Antik Çağ’dan Yeniçağ’a kadar Akdeniz dünyasında yaşanan siyasi, sosyal ve ekonomik gelişmeleri incelemektedir. Ders kapsamında Roma, Bizans, İslam, Osmanlı ve Batı Avrupa medeniyetlerinin Akdeniz üzerindeki etkileri karşılaştırmalı olarak ele alınır. Ticaret yolları, liman kentleri ve denizcilik faaliyetleri, bölgenin ekonomik canlılığını belirleyen başlıca unsurlar arasındadır. Akdeniz'deki deniz gücü rekabetleri, korsanlık faaliyetleri ve deniz savaşları siyasi tarih açısından analiz edilir. Aynı zamanda Akdeniz’in kültürel bir etkileşim alanı olması, dil, sanat, mimari ve mutfak kültürü bağlamında değerlendirilir. Akdeniz havzasında ortaya çıkan dini hareketler, mezhep çatışmaları ve kutsal savaşlar da dersin önemli başlıkları arasındadır. Coğrafi keşifler sonrası Akdeniz’in küresel ticaretteki rolündeki değişim de tartışılmaktadır. Osmanlı'nın Akdeniz politikasının genel seyri ve donanma faaliyetleri özel olarak incelenir. Venedik, Ceneviz, İspanya ve Fransa gibi devletlerin Akdeniz’deki çıkar mücadeleleri karşılaştırmalı şekilde sunulur. Akdeniz kentlerinde sosyal yaşam, çokkültürlülük ve ticari zenginlikler bağlamında ele alınır. Müslüman, Hristiyan ve Yahudi toplulukların bir arada yaşama deneyimleri, Akdeniz tarihinin özgün bir yönüdür. Ders aynı zamanda Akdeniz’in doğu ve batı bölümleri arasındaki etkileşimi de kapsamaktadır. Doğal çevre, iklim, tarım ve üretim biçimlerinin tarihsel süreçteki rolü açıklanır. Akdeniz’deki göç hareketleri, mübadeleler ve zorunlu yer değiştirmeler de sosyal tarih açısından önemlidir. 16. yüzyılda Osmanlı-Habsburg mücadelesi, Akdeniz’in kaderini belirleyen gelişmelerden biridir. Akdeniz'deki ekonomik sistemler, özellikle de liman ekonomileri, zanaatkârlık ve lonca yapılarıyla birlikte incelenir. Bu çerçevede Braudel’in Akdeniz yaklaşımı da teorik bir temel olarak değerlendirilir. Öğrenciler, Akdeniz’i yalnızca bir deniz değil, çok yönlü bir tarihsel sistem olarak algılamayı öğrenir. Devam eden derslerde, Akdeniz’de devletlerin deniz savaşlarını bırakarak ateşkes yapmalarıyla değişen Akdeniz konjonktürü, 17. Yüzyılda Osmanlı donanmasında kürekli gemilerden yelkenli gemilere geçme denemeleri ve bunun teknik gereklilikleri anlatılmakta, gemi modelleri görsel materyalle öğrencilere gösterilerek bilgiler pekiştirilmektedir. Öğrencilere, hazırlanmaları istenen konularla alakalı söz verilerek derse katılımları sağlanır. Böylece tarihsel olayları neden–sonuç ilişkisi içinde değerlendirme yetkinliği gelişir. Öğrencilere görsel materyaller izletilerek ilgili konuları kavramaları sağlanır. Sonuç olarak ders, tarihten bugüne Türk denizciliğini bağdaştırabilen ve Akdeniz çevresinde değişen siyasi, ticari ve stratejik konjonktürü tarihsel derinlikle yorumlayabilen bireyler yetiştirmeyi amaçlar.