TARİH - DR

Bu ders, Osmanlı’nın Balkanlar’da kurduğu idari düzenin yapısını ve işleyişini öğretmeyi hedefler. Öğrencilerin, Osmanlı taşra yönetimini yerel uygulamalar ve reformlar çerçevesinde kavramaları sağlanır. Ayrıca, Balkanlar’daki Osmanlı idaresinin tarihsel mirasını eleştirel bir bakışla değerlendirme yetisi kazandırılır.

Osmanlı İdaresinde Balkanlar dersi, Osmanlı Kuruluş Dönemi’nde Orhan Gazi’nin oğlu Süleyman Paşa’nın Gelibolu’ya geçmesi ve Çimpe Kalesi’ni fethederek burayı Balkanlardaki fetihler için üs olarak kullanması vetiresiyle başlar, 1699 yılında imzalanan Karlofça Antlaşması ile tamamlanır. İlk derste, Osmanlıların kuruluş döneminden itibaren Balkanları fetih süreçleri, fethedilen bölgelerde Osmanlı idari düzeninin nasıl ve ne şekilde kurulduğu, istimalet politikası, Osmanlı öncesindeki egemen güçlerin ihdas ettiği kurumların Osmanlı sistemine entegresi, Kol sistemi, yol güzergahları, askeri ve ticari yollar hakkında giriş mahiyetinde işlenir. Balkanlarda hakimiyetin tamamlanmasına kadar geçen zamanda yapılan I. Kosova, Niğbolu, Varna ve II. Kosova gibi büyük savaşlardan söz edilir. Ayrıca öğrencilere ilerleyen derslerde işlenecek konular hakkında bilgi verilerek araştırma konuları dağıtılır. Sonraki derslerde Rumeli, Budin, Bosna, Temeşvar, Özi, Eğri, Uyvar beylerbeylikleri ayrı ayrı ele alınır. Bunların yanı sıra Eflak, Erdel, Boğdan ve Dubrovnik Cumhuriyeti gibi Osmanlı’ya bağlı hükümetler de ayrıca birer ders konusu olarak değerlendirilir. Bahsi geçen idari birimler hakkında ayrıca Osmanlı arşiv malzemesine dair genel bilgiler verilir. Balkanlarda Osmanlı taşra teşkilatının yapısı, yukarıda sözü edilen eyaletler özelinde hiyerarşik olarak ele alınır ve beylerbeyi, sancakbeyi, kadı, sübaşı vb gibi idareciler etrafında müesses nizam anlatılır. Devam eden derslerde, Balkanlarda kurulmuş olan Bulgaristan, Yunanistan, Sırbistan, Bosna-Hersek, Hırvatistan, Makedonya, Kosova ve Karadağ gibi devletler dikkate alınarak bunların Osmanlı yönetimi altındaki idari, iktisadi, sosyal tarihi anlatılır. İlaveten, bu ülkelerin tarihî öneme sahip şehirleri de sahip oldukları stratejik, jeo-politik, ekonomik vb. nitelikler etrafında değerlendirilir. Öğrencilere, hazırlanmaları istenen konularla alakalı söz verilerek derse katılımları sağlanır. Böylece tarihsel olayları neden–sonuç ilişkisi içinde değerlendirme yetkinliği gelişir. Öğrenciler, Osmanlı’nın kuruluşundan yıkılışına kadar giden süreçte Balkanları idare etme tecrübesini tarihsel perspektif içinde görme ve yorumlama yetisi kazanır ve gelişmeleri çok yönlü kavrarlar. Sonuç olarak ders, tarihsel bilgiyle güncel konjonktürü bağdaştırabilen ve bunu tarihsel derinlikle yapabilen bireyler yetiştirmeyi amaçlar.