| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | AKTS | |
| Çağdaş Türk Lehçelerinin Karşılaştırmalı Şekil Bilgisi II | TDE244 | 4 | 2 + 0 | 3,0 |
| Birim Bölüm | TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI |
| Derece Seviye | Lisans - Seçmeli - Türkçe |
| Dersin Verilişi | Ders, ileri düzey morfolojik yapıların kuramsal olarak ele alındığı ve uygulamalı analizlerle pekiştirildiği etkileşimli bir yöntemle yürütülür. Öğrencilere, çağdaş Türk lehçelerinden seçilen özgün metinler ve kelime listeleri üzerinden fiil çekimleri, eylemsiler, birleşik fiiller, kip-zaman yapıları gibi konularda karşılaştırmalı analizler yaptırılır. Ders süresince hem öğretim elemanının anlatımı hem de öğrenci sunumları ile çok yönlü bir öğrenme ortamı oluşturulur; tablo hazırlama, çözümleme, karşılaştırmalı ödevler ve sınıf içi tartışmalarla öğrenme süreci desteklenir. |
| EBS Koordinatörü | Doç. Dr. Halilibrahim ERTÜRK |
| Ders Veren | |
| Amaç |
Bu dersin amacı, çağdaş Türk lehçelerindeki gelişmiş morfolojik yapıların karşılaştırmalı olarak incelenmesini sağlayarak, öğrencilerin fiil çekimleri, birleşik yapılar, eylemsiler, kip ve zaman kategorileri ile türev yapılar gibi ileri düzey şekil bilgisel unsurları analiz etme becerisi kazanmalarını sağlamaktır. Öğrenciler, farklı lehçelerdeki morfolojik sistemleri tarihî ve işlevsel bağlamda karşılaştırarak, yapısal benzerlikleri ve özgünlükleri değerlendirme yetisi edinir. |
| Ders İçeriği |
Bu ders, çağdaş Türk lehçelerindeki gelişmiş morfolojik yapıların karşılaştırmalı olarak incelenmesini amaçlamaktadır. Fiil çekimleri, kip ve zaman ekleri, birleşik fiil yapıları, eylemsiler (isim-fiil, sıfat-fiil, zarf-fiil), olumsuzluk ve soru yapıları, birleşik zamanlı fiiller ve yardımcı fiil kullanımları gibi ileri düzey morfolojik unsurlar, lehçeler arası farklılık ve benzerlikler açısından değerlendirilir. Ayrıca türev yapılar, edilgenlik, dönüşlülük, ettirgenlik gibi fiil çatısı biçimleri de karşılaştırmalı olarak ele alınır. Derleme metinleri ve özgün kaynaklar aracılığıyla öğrencilerin morfolojik çözümleme becerileri geliştirilir ve tarihî süreçlerle bağlantılar kurularak yapısal dönüşümler analiz edilir. |
| Ders Kaynakları |
Ercilasun, Ahmet Bican
Johanson, Lars & Csató, Éva Á. Baskakov, N. A. Caferoğlu, Ahmet Göksel, Aslı & Kerslake, Celia Banguoğlu, Tahsin |
| Yarıyıl İçi Çalışmalar | Katkı Yüzdesi (%) |
| Bu bilgi girilmemiştir. | |
| Toplam | 0 |
| Yarıyıl Sonu Çalışmalar | Katkı Yüzdesi (%) |
| Bu bilgi girilmemiştir. | |
| Toplam | %0 |
| Yarıyıl İçinin Başarıya Oranı | %0 |
| Yarıyıl Sonu Çalışmalar | %0 |
| Toplam | %0 |
| Kategori | Ders İlişki Yüzdeleri (%) |
|
Aktarılabilir Beceri Dersleri
|
0
|
|
Beşeri, İletişim ve Yönetim Becerileri Dersleri
|
0
|
|
Destek Dersleri
|
0
|
|
Ek Dersler
|
0
|
|
Kategori
|
0
|
|
Mesleki Seçmeli Dersler
|
0
|
|
Temel Meslek Dersleri
|
0
|
|
Uygulama Dersleri
|
0
|
|
Uzmanlık / Alan Dersleri
|
0
|
|
Yetkinlik Tamamlayıcı Ders
|
0
|
| Ders İş Yükü | Öğretim Metotlar / Öğretim Metodu | Süresi (Saat) | Sayısı | Toplam İş Yükü (Saat) |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 0 | |||
| AKTS = Toplam İş Yükü (Saat) / 25.5 (s) | 0 | |||
| AKTS | 3,0 | |||
| Hafta | Konu | Öğretim Metodu |
|---|---|---|
| 1 | Dersin amacı, kapsamı ve yöntemi tanıtılır; birinci döneme dair temel kavramlar hatırlatılır. | Ders |
| 2 | Fiil kökleri ve gövdeleri çağdaş Türk lehçeleri arasında karşılaştırmalı olarak incelenir. | Ders |
| 3 | Kip ve zaman ekleri yapı, anlam ve kullanım yönünden lehçelere göre değerlendirilir. | Ders |
| 4 | Şahıs ekleri ve şahıs kategorisinin lehçelerdeki biçimsel ve işlevsel farklılıkları analiz edilir. | Ders |
| 5 | Birleşik zaman yapıları ve yardımcı fiillerin çağdaş lehçelerdeki kullanımları ele alınır. | Ders |
| 6 | Olumsuzluk ekleri ve olumsuzluk yapılarının karşılaştırmalı biçim bilgisel analizi yapılır. | Ders |
| 7 | Soru ekleri ve cümle yapısında soru biçimlerinin morfolojik açıdan karşılaştırılması yapılır. | Ders |
| 8 | Ara Sınav | Ders Beyin Fırtınası |
| 9 | İsim-fiil (mastar) ekleri ve bu eklerin farklı lehçelerdeki biçimleri incelenir. | Ders |
| 10 | Sıfat-fiil ekleri yapı, işlev ve biçim açısından lehçeler arasında karşılaştırılır. | Ders |
| 11 | Zarf-fiil eklerinin fonksiyonları ve biçimbirimsel çeşitliliği değerlendirilir. | Ders |
| 12 | Fiil çatısı: etken, edilgen, ettirgen, dönüşlü yapıların lehçelerdeki görünümü karşılaştırılır. | Ders |
| 13 | Karşılaştırmalı metin analizleri yoluyla fiil sisteminin işleyişi uygulamalı olarak gösterilir. | Ders |
| 14 | Öğrenciler seçtikleri lehçelere ait morfolojik çözümlemeleri sunar ve tartışır. | Ders |
| 15 | Dönemin genel değerlendirmesi yapılır, öğrenci çalışmaları üzerinden geri bildirim verilir. | Ders |
| 16 | Final Sınavı | Ders Beyin Fırtınası |
| Ders Öğrenme Çıktısı | Ölçme Değerlendirme | Öğretim Metodu | Öğrenme Faaliyeti |
| Öğrenci, çağdaş Türk lehçelerindeki fiil çekim sistemlerini karşılaştırmalı olarak analiz eder. | Sunum / Seminer | Beyin Fırtınası Küçük Grup Tartışması Seminer | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme, takım çalışması Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, Dinleme ve anlamlandırma, yönetsel beceriler |
| Kip, zaman ve şahıs eklerinin farklı lehçelerdeki biçimlerini ve işlevlerini tanır ve açıklar. | Sunum / Seminer | Beyin Fırtınası Küçük Grup Tartışması Seminer | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme, takım çalışması Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, Dinleme ve anlamlandırma, yönetsel beceriler |
| Eylemsi türlerini (isim-fiil, sıfat-fiil, zarf-fiil) lehçelere göre karşılaştırarak biçimbilimsel çözümlemeler yapar. | Sunum / Seminer | Beyin Fırtınası Küçük Grup Tartışması Seminer | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme, takım çalışması Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, Dinleme ve anlamlandırma, yönetsel beceriler |
| Fiil çatısı (etkenlik, edilgenlik, dönüşlülük, ettirgenlik) yapılarını çağdaş lehçeler düzeyinde değerlendirir. | Sunum / Seminer | Beyin Fırtınası Küçük Grup Tartışması Seminer | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme, takım çalışması Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, Dinleme ve anlamlandırma, yönetsel beceriler |
| Derleme metinlerinden yola çıkarak lehçeler arası ileri düzey morfolojik çözümlemeler gerçekleştirir. | Sunum / Seminer | Beyin Fırtınası Küçük Grup Tartışması Seminer | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme, takım çalışması Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, Dinleme ve anlamlandırma, yönetsel beceriler |
DERS ÖĞRENME ÇIKTISI |
PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 | PÇ 13 | PÇ 14 | PÇ 15 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Öğrenci, çağdaş Türk lehçelerindeki fiil çekim sistemlerini karşılaştırmalı olarak analiz eder. | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | ;
| Kip, zaman ve şahıs eklerinin farklı lehçelerdeki biçimlerini ve işlevlerini tanır ve açıklar. | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | ;
| Eylemsi türlerini (isim-fiil, sıfat-fiil, zarf-fiil) lehçelere göre karşılaştırarak biçimbilimsel çözümlemeler yapar. | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | ;
| Fiil çatısı (etkenlik, edilgenlik, dönüşlülük, ettirgenlik) yapılarını çağdaş lehçeler düzeyinde değerlendirir. | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | ;
| Derleme metinlerinden yola çıkarak lehçeler arası ileri düzey morfolojik çözümlemeler gerçekleştirir. | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | ;
| Ortalama Değer | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
