| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | AKTS | |
| Çağdaş Türk Lehçelerinin Karşılaştırmalı Şekil Bilgisi I | TDE243 | 3 | 2 + 0 | 3,0 |
| Birim Bölüm | TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI |
| Derece Seviye | Lisans - Seçmeli - Türkçe |
| Dersin Verilişi | Ders, teorik anlatımlarla birlikte uygulamalı karşılaştırmaların harmanlandığı etkileşimli bir yöntemle yürütülür. Her hafta belirli bir morfolojik konu ele alınarak, farklı çağdaş Türk lehçelerinden alınan örneklerle karşılaştırmalı çözümlemeler yapılır. Öğrenciler, hem öğretim elemanının yönlendirmeleriyle hem de kendi hazırladıkları analizlerle çeşitli ek türlerini, biçimbirim yapılarını ve sözcük türlerini karşılaştırmalı olarak inceleyerek derinlemesine morfolojik farkındalık geliştirir. Ders sürecinde tablo hazırlama, metin çözümlemesi, grup çalışması ve sunum gibi etkinliklerle öğrenme pekiştirilir. |
| EBS Koordinatörü | Doç. Dr. Halilibrahim ERTÜRK |
| Ders Veren | |
| Amaç |
Bu dersin amacı, çağdaş Türk lehçelerindeki morfolojik yapıları karşılaştırmalı olarak ele alarak, öğrencilerin bu lehçelerde kullanılan temel biçimbirimleri, ek sistemleri ve sözcük yapım yolları konularında bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Ders kapsamında öğrenciler, farklı lehçelerdeki çekim ve yapım eklerini, eklerin görevlerini ve işlevsel farklılıklarını karşılaştırmalı biçimde inceleyerek morfolojik analiz becerisi kazanır. |
| Ders İçeriği |
Bu ders, çağdaş Türk lehçelerindeki temel morfolojik unsurların karşılaştırmalı olarak incelenmesini amaçlamaktadır. Ders kapsamında sözcük türleri (isim, fiil, zamir, edat vb.) ile bu türlerin yapısal özellikleri, kök ve gövde kavramları, yapım ve çekim ekleri, eklerin işlevleri ve biçimbirim dizilimi ele alınır. Öğrenciler, farklı lehçelerdeki ek sistemlerini karşılaştırarak biçimsel benzerlikleri ve ayrımları tanımlar; fiil çekimleri, ad tamlamaları, zamir sistemleri ve sıfat-fiil yapıları gibi morfolojik unsurlar üzerinde uygulamalı çözümlemeler yapar. Ayrıca, tarihî Türkçeden günümüze şekil bilgisel gelişim çizgileri de değerlendirilerek, çağdaş lehçelerdeki yapısal değişikliklerin izleri sürülür. |
| Ders Kaynakları |
Ercilasun, Ahmet Bican
Johanson, Lars & Csató, Éva Á. Baskakov, N. A. Kara, Dávid Somfai Göksel, Aslı & Kerslake, Celia Ergin, Muharrem Banguoğlu, Tahsin |
| Yarıyıl İçi Çalışmalar | Katkı Yüzdesi (%) |
| Bu bilgi girilmemiştir. | |
| Toplam | 0 |
| Yarıyıl Sonu Çalışmalar | Katkı Yüzdesi (%) |
| Bu bilgi girilmemiştir. | |
| Toplam | %0 |
| Yarıyıl İçinin Başarıya Oranı | %0 |
| Yarıyıl Sonu Çalışmalar | %0 |
| Toplam | %0 |
| Kategori | Ders İlişki Yüzdeleri (%) |
|
Aktarılabilir Beceri Dersleri
|
0
|
|
Beşeri, İletişim ve Yönetim Becerileri Dersleri
|
0
|
|
Destek Dersleri
|
0
|
|
Ek Dersler
|
0
|
|
Kategori
|
0
|
|
Mesleki Seçmeli Dersler
|
0
|
|
Temel Meslek Dersleri
|
0
|
|
Uygulama Dersleri
|
0
|
|
Uzmanlık / Alan Dersleri
|
0
|
|
Yetkinlik Tamamlayıcı Ders
|
0
|
| Ders İş Yükü | Öğretim Metotlar / Öğretim Metodu | Süresi (Saat) | Sayısı | Toplam İş Yükü (Saat) |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 0 | |||
| AKTS = Toplam İş Yükü (Saat) / 25.5 (s) | 0 | |||
| AKTS | 3,0 | |||
| Hafta | Konu | Öğretim Metodu |
|---|---|---|
| 1 | Dersin kapsamı ve amacı açıklanır; çağdaş Türk lehçelerinin morfolojik açıdan karşılaştırılmasına giriş yapılır. | Ders |
| 2 | Morfolojiyle ilgili temel kavramlar (kök, gövde, biçimbirim, ek) tanıtılır. | Ders |
| 3 | Sözcük türleri genel olarak ele alınır; isim, fiil ve diğer türlerin temel morfolojik özellikleri karşılaştırılır. | Ders |
| 4 | Ad soylu kelimelerin yapısı ve adlara getirilen çekim ekleri lehçeler arasında karşılaştırılır. | Ders |
| 5 | Sıfatlar, zamirler ve sayıların morfolojik yapısı çağdaş lehçeler açısından incelenir. | Ders |
| 6 | Fiil kökleri ve gövdeleri ile fiil yapımı konuları karşılaştırmalı olarak ele alınır. | Ders |
| 7 | Fiillere getirilen zaman, kip ve şahıs ekleri lehçelere göre örneklerle değerlendirilir. | Ders |
| 8 | Ara Sınav | Ders Beyin Fırtınası |
| 9 | Fiil çatısı ve etkenlik-edilgenlik yapıları farklı lehçelerde karşılaştırılır. | Ders |
| 10 | Ad tamlamaları ve adlaşmış yapılar üzerinde karşılaştırmalı analizler yapılır. | Ders |
| 11 | Sıfat-fiil, zarf-fiil ve isim-fiil ekleri çağdaş lehçelerdeki kullanımlarıyla incelenir. | Ders |
| 12 | Emir, dilek ve şart kiplerinin lehçeler arası kullanımı ve yapısal özellikleri değerlendirilir. | Ders |
| 13 | Olumsuzluk, soru ve birleşik zaman yapılarının morfolojik karşılaştırmaları yapılır. | Ders |
| 14 | Derleme ve yazılı metinler üzerinden morfolojik çözümleme uygulamaları gerçekleştirilir. | Ders |
| 15 | Dönem boyunca işlenen konular tekrar edilir ve genel değerlendirme yapılır. | Ders |
| 16 | Final Sınavı | Ders Beyin Fırtınası |
| Ders Öğrenme Çıktısı | Ölçme Değerlendirme | Öğretim Metodu | Öğrenme Faaliyeti |
| Öğrenci, çağdaş Türk lehçelerindeki temel morfolojik kavramları tanımlar ve açıklayabilir. | Sunum / Seminer | Beyin Fırtınası Seminer Grup Çalışması | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme, takım çalışması Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, Dinleme ve anlamlandırma, yönetsel beceriler Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, eleştirel düşünme, soru geliştirme, yönetsel beceriler, takım çalışması |
| Farklı lehçelerdeki isim ve fiil çekim sistemlerini karşılaştırmalı olarak analiz eder. | Sunum / Seminer | Beyin Fırtınası Seminer Grup Çalışması | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme, takım çalışması Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, Dinleme ve anlamlandırma, yönetsel beceriler Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, eleştirel düşünme, soru geliştirme, yönetsel beceriler, takım çalışması |
| Yapım ve çekim eklerinin işlevlerini lehçelere göre ayırt ederek sınıflandırır. | Sunum / Seminer | Beyin Fırtınası Seminer Grup Çalışması | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme, takım çalışması Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, Dinleme ve anlamlandırma, yönetsel beceriler Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, eleştirel düşünme, soru geliştirme, yönetsel beceriler, takım çalışması |
| Sözcük türlerinin morfolojik özelliklerini çağdaş Türk lehçeleri arasında karşılaştırır. | Sunum / Seminer | Beyin Fırtınası Seminer Grup Çalışması | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme, takım çalışması Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, Dinleme ve anlamlandırma, yönetsel beceriler Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, eleştirel düşünme, soru geliştirme, yönetsel beceriler, takım çalışması |
| Derleme ve yazılı metinlerden yararlanarak lehçeler arası morfolojik çözümlemeler yapar. | Sunum / Seminer | Beyin Fırtınası Seminer Grup Çalışması | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme, takım çalışması Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, Dinleme ve anlamlandırma, yönetsel beceriler Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, eleştirel düşünme, soru geliştirme, yönetsel beceriler, takım çalışması |
DERS ÖĞRENME ÇIKTISI |
PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 | PÇ 13 | PÇ 14 | PÇ 15 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Öğrenci, çağdaş Türk lehçelerindeki temel morfolojik kavramları tanımlar ve açıklayabilir. | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | ;
| Farklı lehçelerdeki isim ve fiil çekim sistemlerini karşılaştırmalı olarak analiz eder. | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | ;
| Yapım ve çekim eklerinin işlevlerini lehçelere göre ayırt ederek sınıflandırır. | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | ;
| Sözcük türlerinin morfolojik özelliklerini çağdaş Türk lehçeleri arasında karşılaştırır. | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | ;
| Derleme ve yazılı metinlerden yararlanarak lehçeler arası morfolojik çözümlemeler yapar. | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | ;
| Ortalama Değer | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
