| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | AKTS | |
| Çağdaş Türk Lehçelerinin Karşılaştırmalı Ses Bilgisi II | TDE142 | 2 | 2 + 0 | 2,0 |
| Birim Bölüm | TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI |
| Derece Seviye | Lisans - Seçmeli - Türkçe |
| Dersin Verilişi | Ders, ileri düzey teorik anlatımlar ile karşılaştırmalı uygulamaların birlikte yürütüldüğü bir yöntemle verilir. Öğrenciler, her hafta belirli lehçelere ait ses olaylarını derinlemesine inceleyerek, örnek metin çözümlemeleri ve fonolojik analizler yapar. Derste hem öğretim elemanının anlatımı hem de öğrenci sunumlarıyla etkileşimli bir ortam oluşturulur; ses denkliklerinin tarihsel temelleri, kronolojik değişim süreçleri ve bölgesel farklılıklar grup çalışmaları, metin incelemeleri ve sınıf içi tartışmalarla pekiştirilir. |
| EBS Koordinatörü | Doç. Dr. Halilibrahim ERTÜRK |
| Ders Veren | |
| Amaç |
Bu dersin amacı, çağdaş Türk lehçelerinin ses bilgisel özelliklerini ileri düzeyde karşılaştırmalı olarak ele alarak, öğrencilerin ses değişmeleri, lehçelere özgü fonolojik kurallar, tarihi ses süreçleri ve lehçeler arası ses evrimleri konularında derinlemesine bilgi sahibi olmalarını sağlamaktır. Öğrencilere, farklı Türk lehçelerindeki özgün ses olgularını analiz etme, ses değişimlerini tarihsel bağlamda değerlendirme ve bilimsel karşılaştırmalar yapma becerisi kazandırmak hedeflenmektedir. |
| Ders İçeriği |
Bu ders, çağdaş Türk lehçelerinin ses bilgisel yapılarını ileri düzeyde karşılaştırmalı olarak incelemeyi amaçlar. Ders kapsamında, lehçelere özgü ses olayları (özellikle nadir ve ayırt edici özellikler), tarihî Türkçeden çağdaş lehçelere uzanan ses değişimleri, fonolojik dizgelerin evrimi ve bölgesel varyasyonlar ele alınır. Ayrıca, lehçeler arası ses denkliklerinin tarihsel arka planı, ses olaylarının morfolojik ve sentaktik yapıya etkisi ile lehçelere özgü fonolojik kurallar detaylı olarak analiz edilir. Öğrenciler, fonetik transkripsiyon sistemlerini kullanarak metinler üzerinde uygulamalı çözümlemeler gerçekleştirir; Kıpçak, Oğuz, Karluk ve Sibirya grubu lehçeleri arasında ses yapısı temelli karşılaştırmalar yapar. |
| Ders Kaynakları |
Johanson, Lars
Ergin, Muharrem Ercilasun, Ahmet Bican Aksan, Doğan Csató, Éva Á. & Johanson, Lars (Eds.) Özkan, Mustafa Baskakov, N. A. Caferoğlu, Ahmet |
| Yarıyıl İçi Çalışmalar | Katkı Yüzdesi (%) |
| Bu bilgi girilmemiştir. | |
| Toplam | 0 |
| Yarıyıl Sonu Çalışmalar | Katkı Yüzdesi (%) |
| Bu bilgi girilmemiştir. | |
| Toplam | %0 |
| Yarıyıl İçinin Başarıya Oranı | %0 |
| Yarıyıl Sonu Çalışmalar | %0 |
| Toplam | %0 |
| Kategori | Ders İlişki Yüzdeleri (%) |
|
Aktarılabilir Beceri Dersleri
|
0
|
|
Beşeri, İletişim ve Yönetim Becerileri Dersleri
|
0
|
|
Destek Dersleri
|
0
|
|
Ek Dersler
|
0
|
|
Kategori
|
0
|
|
Mesleki Seçmeli Dersler
|
0
|
|
Temel Meslek Dersleri
|
0
|
|
Uygulama Dersleri
|
0
|
|
Uzmanlık / Alan Dersleri
|
0
|
|
Yetkinlik Tamamlayıcı Ders
|
0
|
| Ders İş Yükü | Öğretim Metotlar / Öğretim Metodu | Süresi (Saat) | Sayısı | Toplam İş Yükü (Saat) |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 0 | |||
| AKTS = Toplam İş Yükü (Saat) / 25.5 (s) | 0 | |||
| AKTS | 2,0 | |||
| Hafta | Konu | Öğretim Metodu |
|---|---|---|
| 1 | Çağdaş Türk lehçelerinde ileri düzey ses bilgisi çalışmalarına genel bir giriş yapılır ve I. dönem bilgileri kısaca gözden geçirilir. | Ders |
| 2 | Tarihî Türkçeden çağdaş lehçelere ses değişimlerinin genel eğilimleri incelenir. | Ders |
| 3 | Ünlü sistemlerindeki tarihî gelişmeler ve lehçelere göre farklılaşma örnekleri ele alınır. | Ders |
| 4 | Ünsüz sistemlerindeki evrimsel süreçler ve bölgesel ses değişmeleri karşılaştırılır. | Ders |
| 5 | Lehçelere özgü ünlü türemesi, düşmesi, yuvarlaklaşma gibi özel ses olayları derinlemesine analiz edilir. | Ders |
| 6 | Ünsüz benzeşmesi, sertleşme, yumuşama ve ötümlülük süreçleri lehçeler arası farklarla karşılaştırılır. | Ders |
| 7 | Ses olaylarının morfolojik yapılara etkisi örneklerle değerlendirilir. | Ders |
| 8 | Ara Sınav | Ders Beyin Fırtınası |
| 9 | Oğuz grubu ile Kıpçak grubu lehçeleri arasında ses denklikleri tarihsel bağlamda incelenir. | Ders |
| 10 | Karluk lehçeleri ile Oğuz ve Kıpçak grupları arasındaki ses farkları analiz edilir. | Ders |
| 11 | Sibirya ve Halaç grubu gibi periferik lehçelerdeki özgün ses özellikleri tanıtılır. | Ders |
| 12 | Fonolojik kuralların lehçelere göre değişimi ve bu kuralların tarihsel temelleri tartışılır. | Ders |
| 13 | Derleme metinlerinden alınan örneklerle ileri düzey karşılaştırmalı ses çözümlemeleri yapılır. | Ders |
| 14 | Öğrenci sunumları eşliğinde karşılaştırmalı ses bilgisel incelemeler sınıf ortamında değerlendirilir. | Ders |
| 15 | Dönem genel olarak tekrar edilir ve öğrencilerin projeleri veya uygulamalı analizleri üzerinden değerlendirme yapılır. | Ders |
| 16 | Final Sınavı | Ders Beyin Fırtınası |
| Ders Öğrenme Çıktısı | Ölçme Değerlendirme | Öğretim Metodu | Öğrenme Faaliyeti |
| Öğrenci, çağdaş Türk lehçelerindeki ileri düzey ses bilgisel özellikleri analiz eder | Sunum / Seminer | Beyin Fırtınası Seminer | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme, takım çalışması Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, Dinleme ve anlamlandırma, yönetsel beceriler |
| Tarihî Türkçeden günümüze uzanan ses değişim süreçlerini yorumlar. | Sunum / Seminer | Beyin Fırtınası Seminer | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme, takım çalışması Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, Dinleme ve anlamlandırma, yönetsel beceriler |
| Lehçeler arası ses denkliklerini tarihsel ve coğrafi bağlamda değerlendirir. | Sunum / Seminer | Beyin Fırtınası Seminer | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme, takım çalışması Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, Dinleme ve anlamlandırma, yönetsel beceriler |
| Ünlü ve ünsüzlerdeki özgün değişimleri bilimsel terimlerle açıklar. | Sunum / Seminer | Beyin Fırtınası Seminer | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme, takım çalışması Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, Dinleme ve anlamlandırma, yönetsel beceriler |
| Lehçelere özgü fonolojik kuralları tanır ve sistematik olarak sınıflandırır. | Sunum / Seminer | Beyin Fırtınası Seminer | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme, takım çalışması Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, Dinleme ve anlamlandırma, yönetsel beceriler |
DERS ÖĞRENME ÇIKTISI |
PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 | PÇ 13 | PÇ 14 | PÇ 15 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Öğrenci, çağdaş Türk lehçelerindeki ileri düzey ses bilgisel özellikleri analiz eder | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | ;
| Tarihî Türkçeden günümüze uzanan ses değişim süreçlerini yorumlar. | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | ;
| Lehçeler arası ses denkliklerini tarihsel ve coğrafi bağlamda değerlendirir. | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | ;
| Ünlü ve ünsüzlerdeki özgün değişimleri bilimsel terimlerle açıklar. | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | ;
| Lehçelere özgü fonolojik kuralları tanır ve sistematik olarak sınıflandırır. | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | ;
| Ortalama Değer | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - | - |
