TARİH

Bu dersin amacı, öğrencilerin Bilecik'in tarihî gelişimini çağlar boyunca takip edebilmelerini sağlamaktır. Ders kapsamında Bilecik’in antik dönemlerden Osmanlı’nın kuruluşuna ve Cumhuriyet dönemine kadar uzanan tarihsel süreci ele alınacaktır. Öğrenciler, Bilecik’in siyasi, kültürel, ekonomik ve dini yapısını tarihsel bağlamda analiz edebilecek bilgi ve becerileri kazanacaklardır. Ayrıca, bölgenin Osmanlı tarihindeki rolü ile birlikte yerel tarihi yazım süreci ve kaynak kullanımı üzerinde durulacaktır. Böylece öğrencilerin yerel tarihe eleştirel bakış açısı geliştirmesi ve tarihî bilinci güçlendirmesi hedeflenmektedir.

Bilecik, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmış köklü bir yerleşim merkezidir. Antik çağlardan itibaren bölge, Frig, Lidya, Pers, Roma ve Bizans egemenlikleri altında kalmıştır. Bilecik’in adı Bizans döneminde "Belekoma" olarak bilinmekteydi. Kentin coğrafi konumu, tarih boyunca stratejik bir geçiş noktası olmasını sağlamıştır. Özellikle Sakarya Nehri ve çevresindeki vadiler, yerleşim açısından büyük avantaj sunmuştur. Roma ve Bizans dönemlerine ait çeşitli mimari kalıntılar ve mezar yapıları bölgede hâlâ görülebilmektedir. Selçuklu döneminde Bilecik, uç bölgelerden biri olarak önemli bir askerî sınır yerleşimi haline gelmiştir. 13. yüzyılın sonlarına doğru Osmanlı Beyliği’nin ortaya çıkışında Bilecik merkezi bir rol oynamıştır. Ertuğrul Gazi ve aşireti, Söğüt ve Bilecik çevresine yerleşerek Osmanlı’nın temellerini burada atmıştır. Bilecik, Osman Gazi’nin fethettiği ilk Bizans şehirlerinden biri olarak kayıtlara geçmiştir. Şeyh Edebali’nin burada yaşaması, bölgenin manevi ve kültürel önemini artırmıştır. Osman Gazi ile Şeyh Edebali’nin akrabalığı ve bu ilişkiden doğan ittifak, beylik için büyük bir ivme sağlamıştır. Bilecik, Osmanlı’nın ilk adalet, iktisat ve ahilik sistemlerinin uygulandığı alanlardan biri olmuştur. Ahi teşkilatının Bilecik’teki etkisi, yerel üretim ve sosyal yapı üzerinde belirleyici olmuştur. Kuruluş devri Osmanlı mimarisinin ilk örneklerinden bazıları Bilecik ve çevresinde inşa edilmiştir. Bilecik’teki Ertuğrul Gazi Türbesi, Osmanlı hanedanı ve halk için önemli bir ziyaret mekânıdır. Kent, Osmanlı’nın yayılma sürecinde bir üs ve lojistik merkez görevi görmüştür. Bilecik ve çevresi, 14. yüzyıldan itibaren Osmanlı’nın merkezî yönetiminde istikrarlı bir şekilde yer almıştır. Liva sistemi kapsamında Bilecik, idarî bir birim olarak tanzim edilmiştir. 15. ve 16. yüzyıllarda Bilecik’te tarım ve hayvancılığa dayalı bir ekonomik yapı egemen olmuştur. Osmanlı tahrir defterleri, bu dönemde bölgenin nüfus, üretim ve mülkiyet yapısı hakkında detaylı bilgiler sunar. Tanzimat sonrası Bilecik’te idarî yapı yeniden şekillenmiştir. 19. yüzyılda Bilecik’teki demografik yapı, Müslüman ve gayrimüslim nüfusun birlikte yaşadığı karma bir sistem ortaya koymuştur. 1877-78 Osmanlı-Rus Harbi sonrası Bilecik’e göç eden muhacirler, kent nüfus yapısını önemli ölçüde değiştirmiştir. II. Meşrutiyet döneminde Bilecik’te yerel basın ve sivil toplum hareketlenmeleri başlamıştır. 20. yüzyıl başında Bilecik, Anadolu’daki siyasi değişimlerin etkisini yakından hissetmiştir. Millî Mücadele yıllarında Bilecik, hem cephe gerisi desteği hem de kongre süreciyle önemli bir rol üstlenmiştir. 5 Aralık 1920’de Bilecik Görüşmesi ile Atatürk ve Osmanlı hükümeti temsilcileri arasında önemli bir görüşme yapılmıştır. Yunan işgali sırasında Bilecik büyük zarar görmüş, şehir merkezinde ciddi tahribat yaşanmıştır. Kurtuluş Savaşı sonrası kent yeniden yapılandırılmış ve Cumhuriyet dönemine geçilmiştir. Cumhuriyet’in ilk yıllarında Bilecik’te eğitim, sağlık ve altyapı alanlarında reformlar yapılmıştır. 1930’lu yıllarda demiryolu ağının Bilecik’e ulaşması, ekonomik gelişimi hızlandırmıştır. Cumhuriyet dönemi boyunca Bilecik’te tarım, sanayi ve ormancılık alanlarında çeşitli kalkınma projeleri yürütülmüştür. Osmanlı’nın ilk topraklarının bulunduğu bu şehir, tarih turizmi açısından değer kazanmıştır. Günümüzde Söğüt’te düzenlenen Ertuğrul Gazi’yi Anma ve Yörük Şenlikleri, kentin tarihî kimliğini yaşatmaktadır. Bilecik Şeyh Edebali Üniversitesi, yerel tarihin araştırılması ve tanıtılması açısından önemli çalışmalar yürütmektedir. Kentteki müzeler ve türbeler, tarihî kimliğin somut örneklerini oluşturmaktadır. Ertuğrul Gazi ve Osman Gazi’nin izinden gidilerek tarihî miras turizmi teşvik edilmektedir. Yerel yönetimler, tarihî dokunun korunması ve yaşatılması konusunda çeşitli projelere öncülük etmektedir. Bilecik’teki taşınmaz kültür varlıkları, Kültür ve Turizm Bakanlığı tarafından tescillenmiştir. Modern şehirleşme sürecinde tarihî yapıların korunması bir öncelik hâline gelmiştir. Kentin tarihî belleğini yaşatmak için dijital arşiv ve veri bankaları oluşturulmaktadır. Bilecik halkı, tarihî geçmişine sahip çıkan ve onu gelecek nesillere aktarma bilincinde bir topluluktur. Ders kapsamında öğrenciler, Bilecik’in tarihî yapıları, kaynakları ve belgeleriyle doğrudan tanışma imkânı bulur. Alan gezileri ve yerinde gözlem etkinlikleriyle öğrencilerin pratik tarih bilgisi gelişir. Ders boyunca hem yazılı hem sözlü tarih çalışmaları üzerinden analizler yapılır. Öğrenciler, arşiv belgeleri ve tarihî metinler aracılığıyla tarih yazımı süreçlerini öğrenir. Yerel tarih çalışmalarının nasıl yapılacağı, kaynaklara ulaşma yolları bu dersle öğretilir. Böylece öğrenciler sadece Bilecik’in değil, yerel tarihin genel metodolojisini kavrar. Dersin sonunda öğrenciler, Bilecik’in tarihî kimliğini çok yönlü bir bakış açısıyla değerlendirebilir.