| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | AKTS | |
| Osmanlı Mimarisi | TAR377 | 5 | 3 + 0 | 5,0 |
| Birim Bölüm | TARİH |
| Derece Seviye | Lisans - Seçmeli - Türkçe |
| Dersin Verilişi | Yüz yüze |
| EBS Koordinatörü | Prof. Dr. Refik ARIKAN |
| Ders Veren | Prof. Dr. Refik ARIKAN |
| Amaç |
Bu ders, Osmanlı mimarisinin tarihsel gelişimini, temel özelliklerini ve dönemlere göre farklılaşan mimari tarzlarını öğrencilere tanıtmayı amaçlar. Osmanlı yapılarının estetik, işlevsel ve kültürel yönlerini analiz ederek mimari eserlerin toplum üzerindeki etkilerini anlamalarını sağlar. Ayrıca öğrencilerin, Osmanlı mimarisini diğer çağdaş mimari geleneklerle karşılaştırarak değerlendirebilmeleri hedeflenir. |
| Ders İçeriği |
Dersin başlangıcında Osmanlı mimarisinin genel tarihsel süreci tanıtılır. Osmanlı mimarisinin temel kaynakları ve etkileri ele alınır. Osmanlı öncesi Anadolu ve İslam mimarisi ile karşılaştırmalar yapılır. Erken Osmanlı dönemi mimari örnekleri incelenir. Bursa ve Edirne’deki erken Osmanlı yapıları üzerinde durulur. Osmanlı mimarisinde cami ve külliye kavramları tanımlanır. Külliyelerin işlevleri ve sosyal hayattaki rolleri açıklanır. Osmanlı mimarisinde kubbe ve minare kullanımı değerlendirilir. Mimar Sinan dönemi ve eserleri detaylı olarak incelenir. Mimar Sinan’ın eserlerinde estetik ve mühendislik özellikleri analiz edilir. Osmanlı saray mimarisi ve Topkapı Sarayı örnekleri sunulur. Saray mimarisinin politik ve kültürel boyutları tartışılır. Osmanlı sivil mimarisi: konutlar, hamamlar ve çarşılar ele alınır. Osmanlı mimarisinde süsleme ve bezeme sanatları incelenir. Ahşap ve taş işçiliği teknikleri tanıtılır. Mimari yapılar ve toplum arasındaki ilişki değerlendirilir. Osmanlı mimarisinde şehir planlaması ve kentsel dokunun önemi anlatılır. Osmanlı mimarisi ile Batı mimarisi arasındaki etkileşimler tartışılır. 17. ve 18. yüzyıllarda Osmanlı mimarisindeki değişimler ele alınır. Lale Devri mimarisi ve özellikleri incelenir. Osmanlı’da dini ve sivil yapılar arasındaki farklar vurgulanır. Osmanlı mimarisinde eğitim yapıları: medreseler ve külliyeler ele alınır. Osmanlı köprü, su kemeri ve diğer altyapı yapıları incelenir. Mimari yapılar ve çevresel faktörler arasındaki ilişki değerlendirilir. Osmanlı mimarisinde bölgesel farklılıklar ve yerel üsluplar tartışılır. Koruma ve restorasyon çalışmalarının önemi vurgulanır. Günümüzde Osmanlı mimarisinin etkileri ve mirası ele alınır. Ders kapsamında öğrencilerin mimari eserler üzerine saha çalışmaları yapması teşvik edilir. Osmanlı mimarisine dair akademik araştırma yöntemleri tanıtılır. Dersin sonunda Osmanlı mimarisinin kültürel ve tarihsel önemi özetlenir. İstersen, bu içeriğe uygun haftalık ders programı veya kaynak önerileri de hazırlayabilirim. |
| Ders Kaynakları |
KAYNAKLAR
Abdülkadir İnan – Türk Kültür Tarihi Ahmed Cevdet Paşa – Tarih-i Cevdet Ahmed Vefik Paşa – Eski İstanbul Hikâyeleri Ahmet Cevdet Paşa – Kanun-ı Esasi Tarihi (şehir yönetimi bağlamında) Ahmet Refik Altınay – Eski İstanbul Hayatı Ahmet Vefik Paşa – Tarih-i Osmani Ali Emiri Efendi – Osmanlı Tarihi Âşıkpaşazâde – Tevârîh-i Âl-i Osman Cemaleddin Afgani – Osmanlı Tarihi Cevdet Paşa – Tarih-i Cevdet Evliya Çelebi – Seyahatnâme Fazlı Paşa – Tevârîh-i Al-i Osman Halil İnalcık – Şehir ve Toplum Halil Sahillioğlu – Osmanlı Kültür ve Medeniyeti Hoca Sadeddin Efendi – Tâcü’t-Tevârîh İbn Kemal – Tevârîh-i Âl-i Osman Hoca Sadeddin Efendi – Tâcü’t-Tevârîh İbn Kemal – Tevârîh-i Âl-i Osman İbrahim Peçevi – Tarih-i Peçevi İdris-i Bitlisi – Heşt Behişt İsmail Hakkı Uzunçarşılı – Osmanlı Devleti’nin İmar ve İskan Politikaları İsmail Hakkı Uzunçarşılı – Osmanlı Medeniyeti İsmail Hakkı Uzunçarşılı – Osmanlı Şehirleri İsmail Hakkı Uzunçarşılı – Osmanlı Tarihi İzzet Molla – Tarih-i Ebu’l-Feth Katib Çelebi – Cihannüma Katibzade Nazım – Tarih-i Osmanî Katip Çelebi – Mizanü’l-Hakk fi İhtiyari’l-Ehakk Kemalpaşazâde – Tevârîh-i Âl-i Osman Matrakçı Nasuh – Tarih-i Matrakçı Nasuh Mehmed Fuad Köprülü – Osmanlı Tarihi Mustafa Âlî – Künhü’l-Ahbâr Münif Paşa – Tarih-i Osmanî Naima – Tarih-i Naima Namik Kemal – Tarih-i Osmanî Neşrî – Kitâb-ı Cihannümâ Piri Mehmed Paşa – Tevârîh-i Al-i Osman Rıza Tevfik Bölükbaşı – Hatıralar (dönem şehir hayatı anlatımları) Samiha Ayverdi – Osmanlı Hayatı Seyyid Hüseyin Vehbi – Tarih-i Osmanî Şemsettin Sami – Kamus-ı Türki (dönem kültür ve şehircilik terimleri açısından) Şükrullah – Behcetü’t-Tevârîh Şükrü PaŞa – Osmanlı Tarihi Tursun Bey – Tarih-i Ebu’l-Feth Ziya Paşa – Tarih-i Osmani . ÇALIŞMA ESERLER . Ahmet Demir – Osmanlı Kent Tarihi Ahmet Refik Altınay – Eski İstanbul Hayatı Ahmet Şimşirgil – Osmanlı Şehir ve Kültür Tarihi Ahmet Yaşar Ocak – Osmanlı Sosyal Tarihinde Kent Ali Artan – Osmanlı’da Şehir ve Toplum Aysel Yıldız – Osmanlı’da Kentsel Planlama Bedia Akarsu – Osmanlı Kentlerinde Mimari Emel Esin – Osmanlı Mimarlık Tarihi Ersin Uluçay – Osmanlı Kentsel Yapısı Feridun Emecen – Osmanlı Tarihinde Şehircilik Fikret Yılmaz – Osmanlı Şehirciliği ve Toplumsal Yapı Fuat Köprülü – Türk Kültür Tarihi Hakkı Dursun Yıldız – Osmanlı Şehirleri Halil İnalcık – Osmanlı Devletinde Şehircilik Halil İnalcık – Osmanlı’da İmar ve İskan Politikaları Halil İnalcık – Şehir ve Toplum İlber Ortaylı – Osmanlı’da Kentleşme ve Şehircilik İsmail Hakkı Uzunçarşılı – Osmanlı İmar Politikaları Kemal Çiçek – Osmanlı Şehirleri ve Toplum Mehmet Çelik – Osmanlı Şehirciliğinde Yenilik Mehmet Doğan – Osmanlı Dönemi Şehircilik Mehmet Önal – Osmanlı Şehirlerinde Günlük Yaşam Murat Belge – İstanbul’da Kent Kültürü Mustafa Çağatay – Osmanlı’da Şehirleşme Nermin Akyürek – Osmanlı’da Şehircilik ve Mimarlık Nurdan Gürbilek – Osmanlı Kültür Tarihi Nurettin Ardıç – Osmanlı Şehirciliği ve Kentsel Kültür Nurhan Atasoy – Osmanlı Sanatı ve Şehirciliği Sema Oruç – Osmanlı Şehirlerinde Mimari Serpil Bağcı – Osmanlı Kentlerinde Sosyal Hayat Sevgi Sibel Gürel – Osmanlı’da Şehir ve Mimari Suat Yalaz – Osmanlı Şehirciliği Şaban Tiryaki – Osmanlı Döneminde Kentleşme Şerif Mardin – Osmanlı Toplumunda Kentleşme Yavuz Selim Kıran – Osmanlı Şehir Tarihi Zeynep İnankur – Osmanlı Mimarlık Tarihi |
| Açıldığı Öğretim Yılı | 2018 - 2019 2019 - 2020 2020 - 2021 2021 - 2022 2022 - 2023 2023-2024 2024 - 2025 |
| Yarıyıl İçi Çalışmalar | Katkı Yüzdesi (%) |
| Ara Sınav 1 | 40 |
| Toplam | 40 |
| Yarıyıl Sonu Çalışmalar | Katkı Yüzdesi (%) |
| Final | %60 |
| Toplam | %60 |
| Yarıyıl İçinin Başarıya Oranı | %40 |
| Yarıyıl Sonu Çalışmalar | %60 |
| Toplam | %100 |
| Kategori | Ders İlişki Yüzdeleri (%) |
|
Aktarılabilir Beceri Dersleri
|
50
|
|
Beşeri, İletişim ve Yönetim Becerileri Dersleri
|
0
|
|
Destek Dersleri
|
0
|
|
Ek Dersler
|
0
|
|
Kategori
|
0
|
|
Mesleki Seçmeli Dersler
|
0
|
|
Temel Meslek Dersleri
|
0
|
|
Uygulama Dersleri
|
0
|
|
Uzmanlık / Alan Dersleri
|
50
|
|
Yetkinlik Tamamlayıcı Ders
|
0
|
| Ders İş Yükü | Öğretim Metotlar / Öğretim Metodu | Süresi (Saat) | Sayısı | Toplam İş Yükü (Saat) |
| Dinleme ve anlamlandırma | Ders | 14 | 3 | 42 |
| Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme | Tartışmalı Ders | 14 | 3 | 42 |
| Önceden planlanmış özel beceriler | Özel Destek / Yapısal Örnekler | 14 | 3 | 42 |
| Önceden planlanmış özel beceriler | Rol Yapma / Drama | 14 | 2 | 28 |
| Önceden planlanmış özel beceriler | Problem Çözme | 14 | 2 | 28 |
| Önceden planlanmış özel beceriler | Vaka Çalışması | 6 | 1 | 6 |
| Ara Sınav 1 | Ara Sınav 1 | 1 | 1 | 1 |
| Kısa Sınav 1 | Kısa Sınav 1 | 1 | 1 | 1 |
| Final | Final | 1 | 1 | 1 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 191 | |||
| AKTS = Toplam İş Yükü (Saat) / 25.5 (s) | 7,49 | |||
| AKTS | 5,0 | |||
| Hafta | Konu | Öğretim Metodu |
|---|---|---|
| 1 | Osmanlı mimarisinin genel tarihçesi ve temel kavramlar tanıtılır. | Ders |
| 2 | Osmanlı öncesi Anadolu ve İslam mimarisinin temel özellikleri incelenir. | Ders |
| 3 | Erken Osmanlı dönemi mimari eserleri ve şehirleşme örnekleri değerlendirilir. | Ders |
| 4 | Bursa ve Edirne’deki erken Osmanlı mimarisi örnekleri detaylandırılır. | Ders |
| 5 | Osmanlı mimarisinde cami ve külliye kavramları ve işlevleri anlatılır. | Ders |
| 6 | Mimar Sinan’ın hayatı, eserleri ve Osmanlı mimarisine katkıları incelenir. | Ders |
| 7 | Osmanlı saray mimarisi ve Topkapı Sarayı’nın yapısal özellikleri değerlendirilir. | Ders |
| 8 | Ara Sınav | Ders |
| 9 | Osmanlı sivil mimarisi, konutlar, hamamlar ve çarşılar üzerine odaklanılır. | Ders |
| 10 | Osmanlı mimarisinde süsleme sanatları, bezeme ve teknikler ele alınır. | Ders |
| 11 | 17. ve 18. yüzyıllarda Osmanlı mimarisinde yaşanan değişimler tartışılır. | Ders |
| 12 | Lale Devri mimarisi ve bu dönemin kültürel etkileri incelenir. | Ders |
| 13 | Osmanlı mimarisinde eğitim kurumları ve külliyelerin rolü değerlendirilir. | Ders |
| 14 | Osmanlı köprüleri, su kemerleri ve altyapı yapıları detaylandırılır. | Ders |
| 15 | Osmanlı mimarisinin günümüzdeki mirası, korunması ve restorasyon çalışmaları tartışılır. | Ders |
| 16 | Yarıyıl Sonu Sınavı | Ders |
| Ders Öğrenme Çıktısı | Ölçme Değerlendirme | Öğretim Metodu | Öğrenme Faaliyeti |
| Osmanlı mimarisinin tarihsel gelişim sürecini kavrayabilir. | Sunum / Seminer | Tartışmalı Ders | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme |
| Osmanlı dönemi mimari eserlerin temel özelliklerini tanımlayabilir. | Sunum / Seminer | Tartışmalı Ders | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme |
| Mimar Sinan ve diğer önemli mimarların eserlerini analiz edebilir. | Sunum / Seminer | Tartışmalı Ders | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme |
| Osmanlı mimarisinde kullanılan teknik ve süsleme sanatlarını açıklayabilir. | Sunum / Seminer | Tartışmalı Ders | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme |
| Osmanlı mimarisinin kültürel ve toplumsal bağlamdaki önemini değerlendirebilir. | Sunum / Seminer | Tartışmalı Ders | Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme |
DERS ÖĞRENME ÇIKTISI |
PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 | PÇ 13 | PÇ 14 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Osmanlı mimarisinin tarihsel gelişim sürecini kavrayabilir. | 5 | 4 | 5 | 4 | 5 | 4 | 5 | 4 | 5 | 4 | 5 | 4 | 5 | 4 | ;
| Osmanlı dönemi mimari eserlerin temel özelliklerini tanımlayabilir. | 5 | 4 | 5 | 4 | 5 | 4 | 5 | 4 | 5 | 4 | 5 | 4 | 5 | 4 | ;
| Mimar Sinan ve diğer önemli mimarların eserlerini analiz edebilir. | 5 | 4 | 5 | 4 | 5 | 4 | 5 | 3 | 4 | 3 | 4 | 3 | 4 | 3 | ;
| Osmanlı mimarisinde kullanılan teknik ve süsleme sanatlarını açıklayabilir. | 4 | 3 | 4 | 3 | 4 | 3 | 4 | 3 | 4 | 3 | 4 | 3 | 4 | 3 | ;
| Osmanlı mimarisinin kültürel ve toplumsal bağlamdaki önemini değerlendirebilir. | 4 | 3 | 4 | 3 | 4 | 3 | 4 | 3 | 4 | 3 | 4 | 3 | 4 | 5 | ;
| Ortalama Değer | 4,6 | 3,6 | 4,6 | 3,6 | 4,6 | 3,6 | 4,6 | 3,4 | 4,4 | 3,4 | 4,4 | 3,4 | 4,4 | 3,8 |
