TARİH

Bu dersin amacı konuşan sayısı 1 milyardan fazla olan bir dili A1 seviyesinde lisans öğrencilerine öğretebilmek, Türklerin uzun dönemdir etkileşimde bulunduğu Çinlilerin konuştuğu Çince'nin tarihi tanıtımını yapabilmek ve Çince'nin yanısıra kısmi oranda Çin coğrafyası ve Çin tarihinden bahsetmektir.

Çince, (汉字) Sino-Tibet dilleri ailesine aittir. Dünyada en çok konuşulan dil olup 1,3 milyardan fazla insan tarafından farklı lehçeleriyle kullanılır. Tarih boyunca “Çince” dediğimiz dil aslında birçok lehçeyi (özellikle Mandarin, Wu, Yue (Kantonca), Min, Hakka vb.) kapsamaktadır. Bu derste verilen lehçe Mandarin olup, derste pinyin yazı sistemi Çince ile birlikte kullanılacaktır. Çince tarihi Shang Hanedanı (商朝) döneminde (mö. 1600-mö. 1046), Kaplumbağa Kemik Yazıları (甲骨文) olarak bilinen kayıtlar ile başlamaktadır. Bunun dışında daha eski dönemlere ait bazı ilkel bulgular bulunabilir. Çin yazısı hakkında bilinen bilgiler bilindiği üzere Çizgiler; (笔画 bǐhuà) her karakter belirli sayıdaki çizgiden yapılır. Örneğin 一 (yī, “bir”) sadece 1 çizgiden, 永 (yǒng, “ebedî”) ise 8 çizgiden oluşur. Çizgilerin sırası çok önemlidir (önce yatay, sonra dikey; önce sol, sonra sağ; önce üst, sonra alt gibi). Bileşenler; (部件 bùjiàn) Tek tek çizgiler bir araya gelerek bileşenleri oluşturur. Mesela 木 (mù, “ağaç”) tek başına bir karakterdir ama aynı zamanda başka karakterlerin parçası olabilir: 林 (lín, “orman”), 森 (sēn, “sık orman”). Kökler / Radikaller; (部首 bùshǒu) Çince sözlüklerde arama yapmayı sağlayan temel öğelerdir. Yaklaşık 214 klasik radikal vardır. Genellikle karakterin anlamıyla ilgilidir: 氵(radikal “su”): 河 (hé, “nehir”), 海 (hǎi, “deniz”) 扌(radikal “el”): 打 (dǎ, “vurmak”), 抓 (zhuā, “yakalamak”) Karakter Türleri; (Alt Yapı) Çince karakterler farklı yollarla oluşur (altı yazım yöntemi – 六书 liùshū): Piktogramlar (象形字) – nesnelerin resminden türeyenler: 山 (shān, “dağ”), 月 (yuè, “ay”). İdeogramlar (指事字) – soyut kavramları sembolleştirenler: 上 (shàng, “üst”), 下 (xià, “alt”). Birleşik anlamlı karakterler (会意字) – iki anlamlı öğenin birleşimi: 明 (míng, “aydınlık” = güneş + ay). Fonetik-bileşimli karakterler (形声字) – bir kısım anlamı, diğer kısım okunuşu gösterir: 河 (hé, “nehir”) = su radikali + fonetik 可 (kě). Değişmiş anlamlı karakterler (转注字) – birbirine yakın anlamlı varyasyonlar. Ödünç alınmış karakterler (假借字) – başka ses için ödünç alınanlar: 来 (lái, “gelmek”), aslında buğday resmi iken ses için alınmıştır. Bu nedenlerle öğrencilere öncelikle bu temel kavramlar öğretilecektir. Çince A1 dersi, öğrencilerin Çince diline giriş yapmalarını sağlayan, temel iletişim becerilerini ve kültürel farkındalığı geliştirmeyi amaçlayan bir derstir. Ders kapsamında öncelikle Çince’nin pinyin sistemi, tonlar ve telaffuz kuralları ayrıntılı şekilde öğretilir. Öğrenciler, dört temel tonu ayırt ederek basit kelimeleri doğru seslendirmeyi öğrenir. Karakter yazımı için temel çizgiler, çizgi sırası kuralları ve en sık kullanılan radikaller tanıtılır. Öğrenciler günlük yaşamda en çok karşılaşılan 150 temel karakteri yazma, tanıma ve okuma alıştırmaları yapar. Selamlaşma, kendini tanıtma, teşekkür etme, özür dileme ve basit sosyal etkileşimler için temel ifadeler öğretilir. Öğrenciler Çince’de kişi zamirleri, sayı sistemi, takvim, günler ve saat ifadeleri ile tanıştırılır. Basit cümle yapıları üzerinden “var/yok”, “kim”, “ne”, “nerede” gibi soru kalıpları çalışılır. Öğrenciler, alışveriş, yol tarifi, yemek siparişi, aile bireyleri ve hobiler gibi günlük konularla ilgili temel kelime bilgisini edinir. Dinleme etkinlikleri ile öğrencilerin kulağı tonlara ve temel diyaloglara alıştırılır. Konuşma çalışmalarıyla öğrenciler, basit diyaloglarda kendilerini ifade edebilir hale gelir. Yazma çalışmalarıyla öğrenciler, pinyin kullanarak cümleler kurar ve karakterlerle kısa metinler yazmaya başlar. Okuma etkinlikleri, kısa diyalog metinleri, tabelalar ve basit hikâyeler üzerinden yürütülür. Kültürel boyutta, Çin’de selamlaşma gelenekleri, toplumsal hitap biçimleri, sayılara yüklenen anlamlar ve günlük yaşamdan kültürel öğeler tanıtılır. Öğrenciler, basit şarkılar, tekerlemeler ve diyalog oyunlarıyla öğrenmeyi pekiştirir. Sınavlarda öğrencilerden temel dinleme anlama, pinyin ile yazma, kısa diyalog kurma ve 30–40 karakterlik basit bir metin yazma becerisi beklenir. Dönem boyunca öğrenciler haftalık ödevlerle öğrendiklerini tekrar eder. Grup çalışmalarıyla öğrencilerin işbirliği ve iletişim becerileri desteklenir. Öğretim sürecinde rol oynama etkinlikleri, eşli diyalog çalışmaları ve küçük sunumlar yapılır. Teknolojik destekli öğrenme için çevrim içi pinyin alıştırmaları, karakter yazma uygulamaları ve dijital sözlükler kullanılır. Öğrencilerin özerk öğrenme becerilerini geliştirmesi için ders dışında günlük kısa tekrarlar önerilir. Çince A1 dersinde öğrenciler, hem sözlü hem yazılı olarak günlük yaşamda karşılaşabilecekleri basit iletişim durumlarını yönetebilecek seviyeye ulaşır. Bu ders aynı zamanda Çince’nin yapısal farklılıklarını anlamak ve kendi anadiliyle karşılaştırmak için bir fırsat sunar. Öğrenciler, dönem sonunda yaklaşık 150 kelimelik bir temel söz varlığına sahip olur. Çince karakterlerin tarihî gelişimi ve estetik boyutu hakkında kısa bilgiler verilerek öğrencilerin yazıya ilgi duyması sağlanır. Ayrıca öğrenciler, Çin kültüründe kullanılan selamlaşma ve saygı ifadelerinin sosyal bağlamdaki önemini öğrenir. Öğrenciler, küçük gruplar halinde kısa diyalog canlandırmaları yaparak iletişim pratiği kazanır. Dersin sonunda öğrenciler, Çince’de kendini tanıtabilir, aile ve arkadaşları hakkında konuşabilir, basit alışveriş yapabilir ve günlük rutinlerini anlatabilir. Öğrenciler, bir restoranda yemek siparişi verme, birine yol sorma veya saat sorma gibi basit durumları Çinceyle çözebilir. Temel dilbilgisi yapıları üzerinden olumlu, olumsuz ve soru cümlelerini ayırt etmeyi öğrenirler. Öğrenciler, sesli okuma alıştırmaları yaparak telaffuz güveni kazanır. Dersin bir başka hedefi, öğrencilere Çince öğrenmenin uzun soluklu bir süreç olduğunu göstererek onları motivasyon açısından desteklemektir. Öğrenciler, küçük başarılarla özgüven kazanır ve ileri düzey derslere hazırlanır. A1 seviyesinde temel iletişim becerilerini edinmenin yanında öğrenciler, Çince öğrenmenin kültürle ne kadar bağlantılı olduğunu fark eder. Ders, öğrencilere hem akademik hem günlük bağlamda kullanılabilecek dil becerilerini kazandırmayı hedefler. Öğrenciler, öğretim elemanının yönlendirmesiyle ders dışında Çin müziği, film ve basit metinlerle temas ederek dili daha doğal bir bağlamda deneyimler. Böylece öğrenciler, dersin sonunda temel düzeyde ama işlevsel bir Çince iletişim becerisine sahip olur. Çince A1 dersi, sonraki seviyelerde derinleştirilecek bilgi ve becerilerin ilk adımı olarak tasarlanmıştır.