TARİH

Bu dersin amacı, Altınorda Devleti’nin kuruluşundan yıkılışına kadar olan tarihsel sürecini siyasi, toplumsal, ekonomik ve kültürel açılardan kapsamlı biçimde incelemektir. Öğrencilerin, Moğol İmparatorluğu’nun mirası olarak ortaya çıkan Altınorda Devleti’nin Avrasya’daki rolü, idarî yapısı, İslamlaşma süreci, Rusya ve çevre devletlerle ilişkileri, parçalanma süreci ve mirası konularında bilgi ve analiz yeteneği kazanmaları hedeflenmektedir. Ayrıca, Altınorda’nın bölge halkları ve sonraki Türk-Müslüman hanlıkları üzerindeki etkisi de değerlendirilir.

Altınorda Devleti Tarihi dersi, Avrasya bozkırlarında kurulan en önemli Türk-Moğol devletlerinden biri olan Altınorda’nın kuruluşundan yıkılışına kadar geçen dönemi kapsamlı biçimde ele alır. Dersin başında, Cengiz Han’ın Batı seferleri ve Moğol İmparatorluğu’nun parçalanma sürecinde Batu Han önderliğinde kurulan Altınorda Devleti’nin siyasi ve coğrafi temelleri incelenir. Devletin idari yapısı, hanedan düzeni, merkezi ve taşra yönetimi, vergi sistemi, askeri teşkilatı ve toplumsal yapısı detaylandırılır. Moğol ve Türk unsurlarının kaynaşması, devletin çok uluslu ve çok dinli karakteri, farklı etnik grupların bir arada yaşama biçimleri üzerinde durulur. Altınorda Devleti’nin kısa sürede Avrasya’nın en geniş ve güçlü siyasi organizasyonlarından biri haline gelmesi, Doğu Avrupa, Kafkasya ve Orta Asya’da kurduğu hâkimiyet, bölgesel dengeleri nasıl değiştirdiği örneklerle açıklanır. Dersin önemli bir bölümünde, Altınorda’da İslamiyet’in kabulü ve İslamlaşma süreci ele alınır. Özellikle Özbek Han döneminde İslam’ın devlet dini haline gelmesi, bu dönüşümün siyasi, toplumsal ve kültürel sonuçları, Türk ve Moğol kimliklerinin İslami kimlikle bütünleşmesi tartışılır. Altınorda’nın Rus knezlikleriyle ilişkileri, vergi ve haraç sistemi, Rusya’nın siyasi gelişimine etkisi ve Moskova’nın yükselişiyle birlikte değişen iktidar dengeleri analiz edilir. Devletin ticaret yolları üzerindeki stratejik konumu, İpek Yolu ve Karadeniz limanlarıyla bağlantıları sayesinde ekonomik refahı ve uluslararası ticaretteki rolü vurgulanır. Altınorda Devleti’nin para sistemi, şehirleşme politikaları, sanat, mimari ve yazılı kültür alanındaki gelişmeler de ders kapsamında ele alınır. 14. yüzyılda yaşanan iç karışıklıklar, taht mücadeleleri, Timur’un Altınorda’ya yönelik seferleri ve bu süreçte devletin zayıflaması detaylı biçimde incelenir. Devletin parçalanmasıyla ortaya çıkan Kazan, Astrahan, Kırım ve Sibir Hanlıkları gibi ardıl devletlerin siyasi ve kültürel mirası değerlendirilir. Altınorda’nın, Doğu Avrupa’daki Türk-Müslüman varlığı, Rusya’nın devletleşme süreci ve sonraki Türk hanlıkları üzerindeki etkisi, günümüze kadar uzanan kültürel ve tarihsel mirası da dersin önemli başlıkları arasındadır. Son olarak, Altınorda Devleti’nin tarih yazımındaki yeri, çağdaş tarihçiliğe katkıları ve modern Avrasya kimliğindeki rolü üzerinde durulur. Bu ders, öğrencilerin Altınorda Devleti’nin çok yönlü tarihini karşılaştırmalı ve analitik bir bakış açısıyla kavramalarını hedefler.