TARİH

Bu dersin amacı, Orta Çağ’da Doğu ve Batı uygarlıklarında ortaya çıkan kültürel, dini, sosyal ve entelektüel yapıların tarihsel bağlamda incelenmesini sağlamak; öğrencilerin Orta Çağ medeniyetlerini karşılaştırmalı olarak değerlendirebilecek bir tarihsel bakış açısı kazanmalarını sağlamaktır.

Bu derste öğrencilere Orta Çağ boyunca Doğu ve Batı uygarlıklarının geliştirdiği kültürel, entelektüel, dini, siyasi ve ekonomik yapılar tanıtılmaktadır. Dersin başında Orta Çağ’ın kronolojik ve coğrafi sınırları tanımlanmakta, ardından "Orta Çağ" kavramının farklı tarih yazımı geleneklerindeki algılanış biçimleri tartışılmaktadır. Öğrenciler, Bizans İmparatorluğu’nun kültürel ve siyasi mirasını inceleme fırsatı bulmaktadır. İslam Halifelikleri’nin entelektüel ve dini yapısı detaylı olarak ele alınmaktadır. Batı Hristiyan dünyasının kurumsal yapıları ve sosyal dinamikleri analiz edilmektedir. Selçukluların siyasi yapısı, bilim ve sanat alanındaki katkılarıyla değerlendirilmektedir. Moğolların Orta Çağ’daki etkisi ve kültürler arası etkileşimleri üzerinde durulmaktadır. Farklı uygarlıklar arasındaki kültürel alışveriş, dersin temel konularından birini oluşturmaktadır. Bilgi, din ve sanat geleneklerinin sınırları aşarak nasıl yayıldığı ayrıntılı şekilde tartışılmaktadır. Tercüme hareketleri bu aktarımın önemli araçlarından biri olarak gösterilmektedir. Medrese ve manastır gibi kurumlar aracılığıyla bilimsel bilgi dolaşımı gerçekleşmektedir. Çok dilli bilginlerin bu süreçteki köprü rolü vurgulanmaktadır. Orta Çağ toplumlarının dini dünya görüşü, kozmoloji ve ritüeller bağlamında ele alınmaktadır. Dinin bireysel ve toplumsal yaşam üzerindeki etkisi açıklanmaktadır. Hristiyan ve İslam dünyalarında din-devlet ilişkileri karşılaştırmalı olarak işlenmektedir. Dini seçkinlerin siyasi ve sosyal etkileri değerlendirilmektedir. Manastır hareketlerinin Avrupa’da nasıl bir dönüşüm yarattığı incelenmektedir. İslam dünyasında tasavvufun ortaya çıkışı ve gelişimi önemli bir tema olarak yer almaktadır. Mezhepsel ayrışmaların toplumsal yapılar üzerindeki etkisi de göz önünde bulundurulmaktadır. Sanat ve mimari, farklı uygarlıkların estetik anlayışlarını ortaya koyan unsurlar olarak dersin diğer bir odak noktasıdır. Romanesk ve Gotik mimari üslupları Avrupa bağlamında görsel örneklerle analiz edilmektedir. İslam sanatında geometri, arabesk ve hat sanatı estetik ve sembolik yönleriyle ele alınmaktadır. Orta Asya ve Anadolu’daki mimari ve sanatsal sentezler kültürel etkileşimle birlikte değerlendirilmektedir. Tarıma dayalı ekonomik sistemlerin toplumsal yapı üzerindeki etkileri tartışılmaktadır. Ticaret ağlarının genişliği ve şehirlerin bu ağlardaki rolü analiz edilmektedir. Feodal yapılar, toprak mülkiyeti ve üretim ilişkileri ders kapsamında ele alınmaktadır. Loncaların ekonomik organizasyondaki yeri ve etkisi açıklanmaktadır. Bağdat, Konstantinopolis, Venedik ve Semerkand gibi kentlerin ekonomik ve kültürel rolleri incelenmektedir. Kadınların toplumsal rolleri, aile yapıları ve cinsiyet ilişkileri farklı uygarlıklar üzerinden karşılaştırmalı olarak ele alınmaktadır. Avrupa’da skolastik düşüncenin gelişimi ile İslam dünyasında felsefe ve bilim arasındaki ilişkiler tartışılmaktadır. Antik mirasın hem korunması hem de yeniden üretilmesi süreci entelektüel gelenekler bağlamında değerlendirilmektedir. Dersin sonunda öğrenciler, Orta Çağ’ı sadece savaşlar ve siyasi olaylar üzerinden değil, çok yönlü bir kültürel zenginlik olarak kavrama becerisi kazanmaktadır.