| Ders Adı | Kodu | Yarıyıl | T+U Saat | AKTS | |
| Eski Türkçede Nesir Okumaları | TDE6009 | 3 + 0 | 7,5 |
| Birim Bölüm | TÜRK DİLİ VE EDEBİYATI - DR |
| Derece Seviye | Lisansüstü - Seçmeli - Türkçe |
| Dersin Verilişi | yüzyüze |
| EBS Koordinatörü | Doç. Dr. Zemire GULCALI |
| Ders Veren | Doç. Dr. Zemire GULCALI |
| Amaç |
Türk dilinin tarihi dönemlerinden seçmeli metinleri okuyup incelemek; Eski Türkçe (Köktürkçe, Uygurca ve Karahanlı Türkçesi) dönemlerinin karşılaştırmalı dil özelliklerini metinlerle yorumlayabilmek. |
| Ders İçeriği |
Eski Türkçe (Köktürkçe, Uygurca ve Karahanlı Türkçesi) metinleri ve hem art zamanlı hem eş zamanlı dil incelemesi. |
| Ders Kaynakları |
Tekin, Talat, Orhon Türkçesi Grameri, İstanbul 2003 (2. baskı).
Tekin, Talat, Orhon Yazıtları, TDK, Ankara 1988. Ölmez, Mehmet, Orhon-Uygur Hanlığı Dönemi, Moğolistan'daki Eski Türk Yazıtları Metin-Çeviri-Sözlük, Ankara, 2012. Yıldırım, Fikret, Irk Bitig ve Orhon Yazılı Metinlerin Dili, Ankara: TDK, 2017. Kormuşin, İgor V., Yrnisey Eski Türk Mezar Yazıtları, Çeviren: Rysbek Alimov, 2017, Ankara, TDK. Gabain,A. von, Eski Türkçenin Grameri, çev. M. Akalın, TDK, Ankara 1988. Hamilton, R. Budacı İyi ve Kötü Kalpli Prens Masalının Uygurcası. Çev. E. Korkut, İ. Birkan, Ankara 1998. Gulcalı, Zemire, Altun Yaruk Sudur X. Kitap, Ankara, TDK, 2021. Clauson, Sir Gerard (1962), Turkish and Mongolian Studies, London. Clauson, Sir Gerard (1972), An Etymological Dictionary of Pre-thirteenth-Century Turkish, Oxford. WİLKENS, Jens 2021. Handwörterbuch des Altuigurischen Altuigurisch – Deutsch – Türkisch. Göttingen: Universitätsverlag Göttingen. ERDAL, Marcel 1991. Old Turkic Word Formation: A Functional Approach to the Lexicon. Vols. I-II. [Turcologica, Band 7.] Wiesbaden: Otto Harrassowitz. DANKOFF, Robert 1983. Yūsuf Khāṣṣ Ḥājib, Wisdom of Royal Glory (Kutadgu Bilig): A Turko-Islamic Mirror for Princes. Chicago and London: The University of Chicago Press. DANKOFF Robert – James KELLY 1983,1984, 1985. [MAḤMŪD al-KĀŠΓARĪ] Compendium of the Turkic Dialects (Dīwān Luγāt at-Turk) Part I, II, III Harvard University Publisher. [Kâşgarlı Mahmud] 1941. Divanü Lûgat-it-Türk Tıpkıbasımı = Faksimile. Ankara: Alâeddin Kıral Basımevi.DANKOFF Robert – James KELLY 1983,1984, 1985. [MAḤMŪD al-KĀŠΓARĪ] Compendium of the Turkic Dialects (Dīwān Luγāt at-Turk) Part I, II, III Harvard University Publisher. RÖHRBORN, Klaus 1977-1998. Uigurisches Wörterbuch. Sprachmaterial der vorislamischen türkischen Texte aus Zentralasien: a - ärŋäk I-VI. Wiesbaden: Franz Steiner Verlag. TEKİN, Talat 1997. Tarih Boyunca Türkçenin Yazımı [Spelling of Turkic Throughout History]. İstanbul: Simrug. NADELYAYEV, V. M., D. M. NASİLOV, Ė. R. TENİŞEV, A. M. ŞÇERBAK, Drevnetjurkskij slovar’. Leningrad, 1969. |
| Açıldığı Öğretim Yılı | 2021 - 2022 2024 - 2025 2025 - 2026 |
| Yarıyıl İçi Çalışmalar | Katkı Yüzdesi (%) |
| Ara Sınav 1 | 40 |
| Ödev 1 | 10 |
| Ödev (Sunum) | 10 |
| Toplam | 60 |
| Yarıyıl Sonu Çalışmalar | Katkı Yüzdesi (%) |
| Final | %40 |
| Toplam | %40 |
| Yarıyıl İçinin Başarıya Oranı | %60 |
| Yarıyıl Sonu Çalışmalar | %40 |
| Toplam | %100 |
| Kategori | Ders İlişki Yüzdeleri (%) |
|
Aktarılabilir Beceri Dersleri
|
0
|
|
Beşeri, İletişim ve Yönetim Becerileri Dersleri
|
0
|
|
Destek Dersleri
|
0
|
|
Ek Dersler
|
0
|
|
Kategori
|
0
|
|
Mesleki Seçmeli Dersler
|
0
|
|
Temel Meslek Dersleri
|
0
|
|
Uygulama Dersleri
|
0
|
|
Uzmanlık / Alan Dersleri
|
100
|
|
Yetkinlik Tamamlayıcı Ders
|
0
|
| Ders İş Yükü | Öğretim Metotlar / Öğretim Metodu | Süresi (Saat) | Sayısı | Toplam İş Yükü (Saat) |
| Dinleme ve anlamlandırma | Ders | 3 | 14 | 42 |
| Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim | Sınıf Dışı Çalışma | 2 | 7 | 14 |
| Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme | Tartışmalı Ders | 3 | 7 | 21 |
| Dinleme ve anlamlandırma, gözlem/durumları işleme, eleştirel düşünme, soru geliştirme, takım çalışması | Beyin Fırtınası | 2 | 10 | 20 |
| Araştırma – yaşam boyu öğrenme, durumları işleme, soru geliştirme, yorumlama, sunum | Sözlü | 2 | 5 | 10 |
| Araştırma – yaşam boyu öğrenme, yazma, okuma, Bilişim, eleştirel düşünme, soru geliştirme, yönetsel beceriler, takım çalışması | Grup Çalışması | 5 | 3 | 15 |
| Ara Sınav 1 | Ara Sınav 1 | 14 | 1 | 14 |
| Ödev 1 | Ödev 1 | 20 | 1 | 20 |
| Final | Final | 15 | 1 | 15 |
| Ödev (Sunum) | Ödev (Sunum) | 10 | 1 | 10 |
| Toplam İş Yükü (Saat) | 181 | |||
| AKTS = Toplam İş Yükü (Saat) / 25.5 (s) | 7,10 | |||
| AKTS | 3,0 | |||
| Hafta | Konu | Öğretim Metodu |
|---|---|---|
| 1 | Türk Dilinin Tarihi dönemleri hakkında ayrıntılı bilgi vermek; Türk dilinin tarihi dönemlere ayrılmasında kullanılan farklı ölçütleri karşılaştırmak; bu konuda yapılan önemli çalışmaları tanıtmak. Türk Dilinin Tarihi döneminde kullanılan alfabeleri özellikleriyle anlatmak ve bu alfabelerle yazılan eserler hakkında bilgi vermek. | Ders |
| 2 | Eski Türkçe döndemi hakkında genel bilgi vermek; Eski Türkçe döneminin evrelere ayrılmasında kullanılan ölçütler ve yapılan çalışmaları eleştirel yöntemle değerlendirmek; Türk Dilinin tasnifi konusunu işlemek. | |
| 3 | 1. ve 2. Köktürk kağanlığı, Ötüken Uygur kağanlıklarının kısa tarihini aktarmak; bu dönemden kalan Eski Türk Runik yazıtlarını tanıtmak; Yenisey yazıtları ve öteki yazıtlar, Başta Irk Bitig olmak üzere köktürk alfabesiyle kağıda yazılı metinleri tanıtmak; yazılıyazıtların keşfi, araştırılma tarihçesi hakkında bilgi vermek. | |
| 4 | Köktürkçenin başlıca dil özelliklerini, imla özelliğini, yapım ve çekim eklerini vs. metinler eşliğinde anlatmak (Kül Tegin metninden parçalarla). | |
| 5 | Köktürkçede sayı sistemi ve 12 Hayvanlı Türk takvimi hakkında bilgi vermek; Kül Tegin metninden okuma yapmak ve dil incelemesi yapmak. | |
| 6 | Tunyukuk yazıtından okuma yapmak, dil incelemesi yapmak. | |
| 7 | Uygur Yazıtları, Yenisey Yazıtlaru veya Irg Bitig'den örnek metin okumak, dil incelemesi yapmak. | |
| 8 | Ara sınav | Ders |
| 9 | Eski Uygurca metinlerin keşfi ve yapılan ilk çalışmalar; Eski Uygurca döneminin dil özellikleri ve dil bilgisi yönleriyle tanıtımı; Soğd menşeli Uygur alfabesi ve imla özelliklerinin gösterimi; Budist, Maniheist, Hristiyan çevreye ait metinleri tanıtımı; Din dışı sivil metinler hakkında bilgi verilmesi. | Ders |
| 10 | Uygurca metin okumak ve dil incelemesi yapmak | Ders |
| 10 | Uygurca metin okumak ve dil incelemesi yapmak | Ders |
| 10 | Uygurca metin okumak ve dil incelemesi yapmak | Ders |
| 13 | Karahanlı Devletinin kısa tarihi; Karahanlı Türkçesinin Orhon Türkçesi ve Uygurcadan farklı yazım özellikleri; Karahanlı Türkçesinin Türk dilinin tarihi dönemleri arasındaki yer; yapılan çalışmalar ve temel başvuru kaynakları; Karahanlı Türkçesiyle yazılan eserler. | Ders |
| 14 | Divanu Lugat'it Türk'ten metin okumak ve dil incelemesi yapmak. | Ders |
| 15 | Kutadgu Bilig'den örnek metin okumak ve dil incelemesi yapmak. | Ders |
| 16 | Final sınavı_Ödev. | Ders |
| Ders Öğrenme Çıktısı | Ölçme Değerlendirme | Öğretim Metodu | Öğrenme Faaliyeti |
| Ders sonunda Eski Türkçe ve evreleri hakkında genel bilgilere sahip olur; Orhon yazıtları, Eski Uygurca metinler ve Karahanlı Türkçesiyle yazılan metinleri ve bu alanlardaki baş yapıtları bilir. | Ödev / Proje | Ders | Dinleme ve anlamlandırma |
| Öğrenci köktürk alfabesiyle yazılan metinleri okur, anlar, dil incelemesi yapabilir; Orhon Türkçesinin dil özelliklerini kavrar. | Ödev / Proje | Ders | Dinleme ve anlamlandırma |
| Öğrenci Uygurca metinleri okur, anlar, dil incelemesi yapabilir; Eski Uygurcanın dil özelliklerini kavrar. | Ödev / Proje | Ders | Dinleme ve anlamlandırma |
| Öğrenci Karahanlı Türkçesiyle yazılan metinleri okur, anlar, dil incelemesi yapabilir; Karahanlı Türkçesinin dil özelliklerini kavrar. | Ödev / Proje | Ders | Dinleme ve anlamlandırma |
| Öğrenci dönem sonunda Eski Türkçenin evrelerinin dil özelliklerini hem art zamanlı hem eş zamanlı karşılaştırır, farklılıkları ve benzerlekleri metinler eşliğinde yorumlayabilir. | Ödev / Proje | Ders | Dinleme ve anlamlandırma |
DERS ÖĞRENME ÇIKTISI |
PÇ 1 | PÇ 2 | PÇ 3 | PÇ 4 | PÇ 5 | PÇ 6 | PÇ 7 | PÇ 8 | PÇ 9 | PÇ 10 | PÇ 11 | PÇ 12 | PÇ 13 | PÇ 14 | PÇ 15 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Ders sonunda Eski Türkçe ve evreleri hakkında genel bilgilere sahip olur; Orhon yazıtları, Eski Uygurca metinler ve Karahanlı Türkçesiyle yazılan metinleri ve bu alanlardaki baş yapıtları bilir. | 4 | 2 | 3 | 3 | 3 | 1 | 2 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | 1 | 2 | 1 | ;
| Öğrenci köktürk alfabesiyle yazılan metinleri okur, anlar, dil incelemesi yapabilir; Orhon Türkçesinin dil özelliklerini kavrar. | 4 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | 1 | 2 | 1 | 1 | 1 | 2 | 1 | ;
| Öğrenci Uygurca metinleri okur, anlar, dil incelemesi yapabilir; Eski Uygurcanın dil özelliklerini kavrar. | 5 | 4 | 3 | 2 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | 1 | 2 | ;
| Öğrenci Karahanlı Türkçesiyle yazılan metinleri okur, anlar, dil incelemesi yapabilir; Karahanlı Türkçesinin dil özelliklerini kavrar. | 4 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | 2 | ;
| Öğrenci dönem sonunda Eski Türkçenin evrelerinin dil özelliklerini hem art zamanlı hem eş zamanlı karşılaştırır, farklılıkları ve benzerlekleri metinler eşliğinde yorumlayabilir. | 5 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 3 | 2 | 2 | 2 | 2 | 1 | 1 | 1 | ;
| Ortalama Değer | 4,4 | 2,8 | 3 | 2,6 | 2,8 | 2,4 | 2,6 | 2,4 | 1,8 | 2,2 | 1,6 | 1,8 | 1,4 | 1,6 | 1,4 |
