TARİH

Bu ders, Orta Asya ve çevresinde kurulmuş olan İslam öncesi Türk devletlerinin siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel yapısını incelemeyi amaçlamaktadır. Öğrencilerin Göktürkler, Uygurlar, Hunlar ve diğer erken dönem Türk topluluklarının kuruluş, yükseliş ve çöküş süreçlerini analiz etmeleri hedeflenmektedir. Ders kapsamında ayrıca bu devletlerin diplomasi, hukuk, ordu ve yönetim gelenekleri ele alınacaktır. Öğrencilerin arkeolojik bulgular, kronikler ve diğer tarihî kaynaklar ışığında tarihî yorum yapma becerilerini geliştirmeleri teşvik edilmektedir. Genel olarak ders, İslam öncesi Türk devletlerini bölgesel ve küresel tarih bağlamında kavrayabilme yetisi kazandırmayı amaçlamaktadır.

Ders, İslam öncesi Türk topluluklarının tarihî kökenleri ve Orta Asya’daki coğrafi dağılımlarıyla başlar. Hunlar’ın kuruluş ve göç hareketleri incelenir. Hun Devleti’nin siyasal yapısı, yönetim biçimi ve ordu organizasyonu tartışılır. Hunların Çin ile diplomatik ilişkileri değerlendirilir. Göktürk Devleti’nin kuruluş süreci ele alınır. Göktürk kağanlıklarının iç dinamikleri ve iktidar mücadeleleri işlenir. Orhun Yazıtları’nın tarihî ve kültürel önemi açıklanır. Göktürklerin Çin ve diğer komşu devletlerle ilişkileri incelenir. Uygur Devleti’nin kuruluşu ve Orta Asya’daki hâkimiyeti ele alınır. Uygur toplumsal ve ekonomik yapısı tartışılır. Uygur kültürü, yazı sistemi ve dini inançları değerlendirilir. Basmıl ve Karluk boylarının etkisi incelenir. Tatar, Kırgız ve diğer Türk boylarının erken dönem faaliyetleri ele alınır. Türklerin göç hareketleri ve bu göçlerin bölgesel etkileri tartışılır. Orta Asya’da devletler arası diplomasi örnekleri işlenir. Kağanlık sisteminin işleyişi ve hanedan yapısı açıklanır. Ordu ve askeri organizasyon üzerindeki etkiler değerlendirilir. Ekonomi ve ticaret yolları, özellikle İpek Yolu’nun önemi tartışılır. Tarım, hayvancılık ve el sanatlarının toplumsal yapıya etkisi ele alınır. Sosyal yapı, aile ve boy ilişkileri açıklanır. Türk töresi ve hukuk sistemleri incelenir. Dini inançlar ve şamanizm üzerine odaklanılır. Göçebelik yaşam tarzı ve kültürel ritüeller tartışılır. Sanat ve mimari örnekleri değerlendirilir. Türklerin Orta Asya’daki diğer halklarla etkileşimleri ele alınır. Çin kaynakları ve kroniklerden yararlanılarak tarihsel yorumlar yapılır. Arkeolojik bulguların önemi açıklanır. Yazılı ve sözlü tarih kaynaklarının kullanımı işlenir. Göktürklerin iki bölüm hâlinde yönetimi ve kağanlık müessesesi ele alınır. Uygurların şehirleşme ve kültürel gelişmeleri değerlendirilir. Hunların batı ve doğu yönlü göçleri incelenir. Türklerin İpek Yolu üzerindeki rolü tartışılır. Orta Asya’nın stratejik önemi açıklanır. Türk kağanlarının diplomatik ve askerî başarıları işlenir. Türk boylarının birleşme ve ayrılma süreçleri değerlendirilir. Kültürel mirasın sonraki Türk devletleri üzerindeki etkisi tartışılır. Şamanist inançların sosyal yapıya yansımaları ele alınır. Yazıt ve kitabelerin tarihî önemi vurgulanır. Orta Asya’nın etnik ve kültürel çeşitliliği incelenir. Hun, Göktürk ve Uygur devletlerinin çöküş nedenleri tartışılır. Devletlerin iç ve dış sorunlarının analizi yapılır. Göçebelik yaşam tarzının siyasi ve ekonomik etkileri işlenir. Çin, Sasani ve Bizans ile ilişkiler incelenir. Türklerin denizaşırı kültürlerle etkileşimleri ele alınır. Dini ve kültürel değişim süreçleri açıklanır. Siyasi iktidar mücadelesi ve kağanlık yapısı detaylandırılır. Ekonomik ve ticari faaliyetlerin devlet yapısına etkisi değerlendirilir. Sanat ve kültürün devlet politikalarıyla ilişkisi incelenir. Arkeolojik ve tarihî kaynaklardan elde edilen verilerle öğrencilerin eleştirel analiz yapması sağlanır. Ders, İslam öncesi Türk devletlerinin bölgesel ve küresel tarih bağlamındaki öneminin kavranmasıyla tamamlanır.