TARİH

Bu dersin amacı, Orta Asya’da ortaya çıkan ve gelişen Türk kültürünün tarihsel süreç içerisindeki oluşumunu, temel özelliklerini, toplumsal yapısını, sanatını, inanç sistemlerini ve diğer kültürel unsurlarını kapsamlı biçimde incelemektir. Öğrencilerin, Orta Asya Türk kültürünün kökenleri, tarihsel evreleri, çevre uygarlıklarla ilişkileri ve günümüze uzanan etkileri hakkında bilgi ve analiz yeteneği kazanmaları hedeflenmektedir.

Türk Kültür Tarihi (Türkistan Kültürü) dersi, Türklerin tarih sahnesine çıktıkları Türkistan bozkırlarında şekillenen kültürel yapılarını çok boyutlu olarak ele alır. Dersin başlangıcında, Türkistan’ın coğrafi özellikleri ve bu coğrafyanın Türk kültürünün oluşumundaki rolü incelenir. İlk Türk topluluklarının sosyal organizasyonları, göçebe yaşam tarzı, aile ve boy yapısı, liderlik ve yönetim anlayışı detaylandırılır. Hunlar, Göktürkler, Uygurlar, Karluklar, Kırgızlar, Oğuzlar ve diğer Türk topluluklarının kültürel mirası, devlet teşkilatlanmaları ve toplumsal düzenleri karşılaştırmalı olarak değerlendirilir. Türkistan Türklerinin tarihinde Şamanizm, Maniheizm, Budizm ve İslamiyet ile ilişkileri anlatılır. Türklerin sözlü edebiyatı, destanları (Alp Er Tunga, Oğuz Kağan, Manas vb.), mitolojileri, halk hikâyeleri ve atasözleri üzerinde durulur. Sanat ve el sanatları, süsleme, mimari, halı-kilim dokumacılığı, madencilik ve taş işçiliği gibi alanlarda ortaya çıkan özgün eserler örneklerle ele alınır. Dil ve yazı tarihindeki gelişmeler, Orhun Yazıtları, Uygur alfabesi ve diğer yazılı belgeler üzerinden incelenir. Türkistan Türk kültüründe müzik, dans, eğlence ve spor (örneğin atlı sporlar, güreş ve geleneksel oyunlar) gibi sosyal hayatın vazgeçilmez unsurları da dersin önemli başlıkları arasındadır. Ayrıca, göçebe ve yerleşik yaşam tarzlarının kültürel sonuçları, şehirleşme ve ticaretin kültüre etkisi, komşu uygarlıklarla (Çin, İran, Hint, Bizans) karşılıklı etkileşimler detaylandırılır. Son olarak, Türkistan Türk kültürünün günümüze ve modern Türk toplumlarına yansımaları, kültürel süreklilik ve değişim süreçleri tartışılır. Bu ders, öğrencilerin Türkistan Türk kültürünü bütüncül, karşılaştırmalı ve analitik bir bakış açısıyla kavramalarını amaçlar.