TARİH

Bu dersin amacı, öğrencilere Roma İmparatorluğu'nun çöküşünden (c. 5. yüzyıl) Rönesans'ın başlangıcına (c. 15. yüzyıl) kadar uzanan Ortaçağ Avrupa'sının siyasi, sosyal, ekonomik, dini ve kültürel temellerini kapsamlı bir şekilde öğretmektir. Feodalizmin, şövalyelik kültürünün ve manastır sisteminin toplum yapısını nasıl şekillendirdiğini analiz ederek, Haçlı Seferleri, Skolastik felsefe ve Romanesk-Gotik sanat gibi temel olay ve gelişmeleri derinlemesine inceler. Ders, aynı zamanda, Avrupa'nın bu dönemde İslam dünyası ve Bizans İmparatorluğu gibi diğer medeniyetlerle olan etkileşimini ve bu etkileşimlerin modern Avrupa kimliğinin oluşumundaki rolünü vurgular. Eleştirel düşünmeyi teşvik etmek amacıyla birincil kaynaklar (vakayinameler, destanlar, kanunnameler) üzerinden tarihsel analiz yöntemlerini uygulamalı olarak tanıtır. Nihai hedefi ise, "Karanlık Çağlar" olarak yanlış anlaşılan bu uzun dönemi, kendi bağlamı içinde anlamak ve günümüz Avrupa'sının kurumsal, entelektüel ve toplumsal yapılarının kökenlerini takip edebilmek için gerekli tarihsel perspektifi sağlamaktır.

Bu ders, Roma İmparatorluğu'nun Batı'daki çözülme sürecini ve bunun yarattığı siyasi boşluğu analiz ederek başlayacaktır. Ardından, Hıristiyan Kilisesi'nin bu kaos ortamında nasıl bir istikrar unsuru ve birleştirici güç haline geldiği incelenecektir. Kavimler Göçü'nün yarattığı demografik ve kültürel dönüşüm, yeni Germen krallıklarının ortaya çıkışı bağlamında ele alınacaktır. Bizans İmparatorluğu'nun ise bin yıl boyunca nasıl bir Roma mirasını sürdürdüğü ve klasik bilginin muhafazasındaki rolü tartışılacaktır. Karolenj Rönesansı, bir kültürel canlanma hareketi olarak ve Avrupa'nın siyasi birliği fikrinin somutlaşmış hali olarak değerlendirilecektir. Feodalizmin (derebeylik), temelini oluşturan vassalık ve toprak yönetimi (fief) ilişkileri, bu sistemin siyasi parçalanmışlık ve yerel güçler üzerindeki etkisi vurgulanarak irdelenecektir. Manastır hayatının, özellikle Benedictus Kuralı çerçevesinde, hem dini pratikte hem de tarım, eğitim ve kültür alanlarındaki merkezi rolü üzerinde durulacaktır. 9. ve 10. yüzyıllarda Avrupa'nın Viking, Macar ve Müslüman akınları karşısındaki durumu ve bu tehditlerin savunma yapılarını (şatolar) ve toplumsal örgütlenmeyi nasıl şekillendirdiği araştırılacaktır. Haçlı Seferleri hareketi, dini motivasyonların yanı sıra siyasi, ekonomik ve sosyal dinamikleriyle birlikte kapsamlı bir şekilde işlenecektir. İlk Haçlı Devletleri'nin kuruluşu, Levant'taki varlıklarını sürdürme çabaları ve nihai çöküşlerinin nedenleri analiz edilecektir. Haçlı Seferleri'nin Akdeniz ticaretini, İslam dünyası ve Bizans ile ilişkileri ve Avrupa'nın kendi içindeki ticari ağları nasıl etkilediği değerlendirilecektir. Şövalyelik kültürünün ve saray aşkı (courtly love) geleneğinin ortaya çıkışı, bu ideallerin edebiyat ve toplumsal davranış normları üzerindeki etkisi incelenecektir. Romanesk ve Gotik sanat ile mimarinin gelişimi, bu stillerin teolojik anlamları ve inşaat tekniklerindeki devrimler göz önünde bulundurularak tartışılacaktır. Yüksek Orta Çağ'da gerçekleşen tarımsal devrim ve nüfus artışının, kentleşmeyi ve ticari canlanmayı nasıl tetiklediği açıklanacaktır. Ticaret yollarının, fuarların genişlemesi ve bir banker, tüccar sınıfının yükselişi, kapitalizmin erken temelleri bağlamında irdelenecektir. Üniversitelerin (Bologna, Paris, Oxford) kuruluşu, Skolastik düşünce yönteminin doğuşu ve Akıl-İnanç tartışmaları, Aquinas'ın Thomas gibi düşünürlerin sentez çabaları merkeze alınarak işlenecektir. Papalık monarşisinin ulaştığı zirve noktası, Kilise ile imparatorluk (Papalık-İmparatorluk Çatışması) arasındaki güç mücadelesi ve bu mücadelenin siyasi teoriye katkıları değerlendirilecektir. 13. yüzyılda yaşanan "Little Optimum" iklimsel dönemin refah üzerindeki olumlu etkileri ve 14. yüzyılda bunu takip eden "Küçük Buzul Çağı"nın yıkıcı sonuçları karşılaştırmalı olarak ele alınacaktır. Kara Ölüm'ün (1347-1351) demografik, ekonomik, dini ve toplumsal yapıyı altüst edişi, antisemitizmin yükselişi ve mevcut düzene yönelik sorgulamalar (Gezerler hareketi gibi) bağlamında derinlemesine incelenecektir. Yüz Yıl Savaşları (1337-1453), bu çatışmanın feodal ordu yapılarından ulusal monarşiler ve erken dönem milliyetçilik duygularının oluşumuna etkisi açısından analiz edilecektir. İngiltere'de Magna Carta'nın (1215) uzun vadeli anayasal mirası ve parlamenter kurumların yavaş yavaş gelişimi izah edilecektir. Geç Orta Çağ'da yaşanan sosyal ayaklanmalar (Fransız Jacquerie İsyanı, İngiliz Köylü Ayaklanması), bunların arka planındaki ekonomik baskılar ve toplumsal huzursuzluklar ışığında yorumlanacaktır. Kültürel ve entelektüel hayatta yaşanan değişimler, Dante, Chaucer gibi yazarların vernaküler (yerel) dilleri kullanması ve hümanist düşüncenin İtalya'daki erken filizlenişi üzerinden takip edilecektir. Jan Hus ve John Wycliffe gibi isimlerin öncülük ettiği erken dini reform hareketleri ve bu hareketlerin Kilise otoritesine yönelttiği eleştiriler tartışılacaktır. Osmanlı İmparatorluğu'nun Balkanlar'a genişlemesi ve 1453'te Konstantinopolis'in düşüşünün Avrupa'da yarattığı siyasi ve psikolojik şok dalgasının etkileri değerlendirilecektir. Orta Çağ'ın sonunu hazırlayan teknolojik yenilikler (barut, matbaa, pusula) ve bu yeniliklerin savaş, bilginin yayılımı ve coğrafi keşifler üzerindeki dönüştürücü gücü vurgulanacaktır. Tüm bu süreçler, öğrencilerin "Karanlık Çağlar" olarak adlandırılan bu dönemi, kendi koşulları içinde anlamasını ve modern Avrupa'nın siyasi, ekonomik, kültürel ve entelektüel temellerinin büyük ölçüde bu dönemde atıldığını kavramasını sağlamak üzere bir araya getirilecektir. Ders, öğrencilerin birincil kaynakları (vakayinameler, kanunnameler, destanlar, dini metinler) eleştirel bir bakışla yorumlama becerilerini geliştirmeyi ve tarih yazımındaki farklı yaklaşımları (ekonomik, sosyal, kültürel tarih) tanıtmayı da hedeflemektedir. Sonuç olarak, bu ders, öğrenciye, günümüz Avrupa'sını şekillendiren kurumların, fikirlerin ve toplumsal yapıların kökenlerine dair sağlam ve nüanslı bir tarihsel perspektif kazandırmayı amaçlamaktadır.