TARİH

Bu dersin amacı, 18. yüzyıldan 20. yüzyıl başlarına kadar Türkistan coğrafyasında yaşanan siyasi, sosyal, ekonomik ve kültürel dönüşümleri derinlemesine incelemektir. Rus ve Çin emperyalizminin bölge üzerindeki etkilerini, yerel hanlıkların ve halk hareketlerinin gelişimini analiz etmeyi hedefler. Öğrencilere, döneme ait birincil ve ikincil kaynakları eleştirel olarak değerlendirme ve yorumlama becerisi kazandırmak amaçlanır. Türkistan’ın modernleşme süreçleri, milliyetçilik hareketleri ve bölgesel kimlik inşası dersin önemli temalarındandır. Son olarak, öğrencilerin Yakınçağ Türkistan tarihine dair bağımsız akademik araştırma yapabilmeleri beklenir.

“Yakınçağ’da Türkistan Tarihi” dersi, Türkistan coğrafyasının 18. yüzyıldan 20. yüzyıl başlarına kadar geçirdiği siyasi, toplumsal ve kültürel dönüşümleri kapsamlı biçimde ele alır. Dersin başlangıcında, Türkistan’ın coğrafi sınırları, etnik ve dini yapısı, hanlıklar dönemi (Buhara, Hive, Hokand) ve bu hanlıkların idari, ekonomik ve toplumsal yapıları incelenir. Hanlıklar arasındaki rekabet, ittifaklar ve iç dinamikler, dönemin kaynakları ışığında tartışılır. Dersin devamında, Rus İmparatorluğu’nun Türkistan’a yönelik yayılmacı politikaları, askeri işgaller, idari reformlar ve bölgenin Rusya’ya ilhak süreci detaylı olarak ele alınır. Bu süreçte, yerel elitlerin, ulemanın ve halkın tepkileri; isyanlar, direniş hareketleri ve müzakere süreçleri analiz edilir. Rus kolonizasyonunun sosyal, ekonomik ve kültürel etkileri; şehirleşme, demografik değişimler, eğitim ve din politikaları üzerinden değerlendirilir. Ayrıca, Çin’in Doğu Türkistan’daki hâkimiyet politikaları, Kaşgar ve Turfan gibi merkezlerdeki gelişmeler, ele alınır. 19. yüzyılın sonlarına doğru Türkistan’da modernleşme ve yenileşme girişimleri, Jadidcilik hareketi, basın-yayın faaliyetleri, eğitim reformları ve milli kimlik inşa süreçleri dersin önemli temalarındandır. Sovyet öncesi dönemde bölgesel milliyetçilik, Pan-Türkizm ve Pan-İslamizm fikirlerinin ortaya çıkışı ve etkileri üzerinde durulur. Ders boyunca, dönemin arşiv belgeleri, seyahatnameler, anılar, gazeteler ve modern araştırmalar birincil ve ikincil kaynak olarak kullanılır. Öğrencilerden, belirli bir konu veya hanlık üzerine kaynak temelli araştırma raporu hazırlamaları beklenir. Dersin sonunda, Türkistan’ın yakınçağ tarihinin genel hatları, temel kaynakları ve güncel tartışmaları üzerine kapsamlı bir değerlendirme yapılır.