TARİH

Türk Müziği I dersinin temel amacı, öğrencilere Türk müziğinin bin yılı aşkın tarihsel gelişim sürecini ve bu süreçteki ana dönemleri öğretmektir. Bu bağlamda, makam, usul ve form gibi Türk müziğinin temel nazariyat (kuramsal) kavramlarını teorik ve işitsel olarak kavratmak hedeflenir. Ders, klasik Türk müziği repertuvarından seçkin örnek eserleri dinleme ve analiz etme yoluyla öğrencilerin müzikal birikimini ve analiz yeteneğini geliştirmeyi amaçlar. Ayrıca, Türk müziğinin sosyokültürel bağlamını, toplumsal işlevlerini ve diğer sanat dallarıyla olan etkileşimini irdeleyerek multidisipliner bir bakış açısı kazandırmak da dersin önemli hedefleri arasındadır. Nihai olarak, bu dersle öğrencilerin Türk müziğine dair sağlam bir alt yapı edinmeleri ve bu kadim geleneği eleştirel bir gözle değerlendirebilmeleri beklenmektedir.

Bu ders kapsamında öncelikle Türk Müziği'nin tanımı, kapsamı ve temel kavramları üzerinde durulacak, ardından Türk Müziği'nin tarihsel arka planı ve kökenleri İslamiyet öncesi Orta Asya dönemine kadar derinlemesine incelenecektir. Türklerin İslamiyet'i kabulü ile birlikte müzik kültüründeki dönüşüm ve Mevlânâ, Abdülkâdir Merâgî gibi önemli figürlerin katkıları ele alınacak, Osmanlı İmparatorluğu'nun kuruluş döneminde müziğin konumu ve gelişimi analiz edilecektir. İstanbul'un fethinin müzik hayatı üzerindeki etkileri, Şehzade Korkut ve II. Mehmed gibi bestekar padişahların rolü değerlendirilecek, 15. ve 16. yüzyıllarda Türk Müziği nazariyatının sistemleşmesi ve yazılı kaynaklara geçiş süreci işlenecektir. III. Selim ve Hammâmîzâde İsmâil Dede Efendi'nin bestecilik anlayışları ve dönemlerinin karakteristik özellikleri irdelenecek, Batılılaşma dönemi Türk Müziği'ne etkileri ve çok seslilik denemeleri tartışılacaktır. Cumhuriyet'in ilanı sonrası müzik politikaları ve Türk Müziği'ne yansımaları, radyo ve konservatuvarların kuruluş süreçleri detaylandırılacak, Türk Müziği'nde kullanılan temel notasyon sistemi ve porte bilgisi uygulamalı olarak gösterilecektir. Makam kavramının tanımı, unsurları (seyir, karar, güçlü, asma karar) ve çeşitli makam aileleri (Basit, Şed, Bileşik, Mürekkep) ayrıntılı bir şekilde açıklanacak, Rast, Uşşak, Hüseynî, Hicaz, Nihavend ve Kürdî gibi temel makamların seyir özellikleri örnek eserler üzerinden dinletilecek ve analiz edilecektir. Usul kavramı, vuruş yapıları ve aksak ritim anlayışı öğretilecek, Semai, Sofyan, Düyek, Aksak, Curcuna ve Türk Aksağı gibi küçük usullerin yapısal özellikleri ve kullanım alanları gösterilecektir. Büyük usullere (Zencir, Hafif, Devr-i Kebir vb.) giriş yapılacak ve bu usullerin formlarla olan ilişkisi incelenecektir. Türk Müziği'ndeki başlıca vokal ve enstrümantal formlar olan Kâr, Beste, Ağır Semai, Yürük Semai, Şarkı, Taksim, Saz Semaisi, Peşrev, Longa ve Oyun Havası gibi formların yapısal analizi yapılacaktır. Her bir formun icra pratiğindeki yeri, güfte-melodi ilişkisi ve usul-form bağlantısı örneklerle pekiştirilecektir. Geleneksel icra ortamları (meclis, mevlevihane, saray) ve çalgı toplulukları (ince saz, kaba saz) tanıtılacak, sazendelik ve hanendelik kavramları üzerinde durulacaktır. Türk Müziği çalgılarının (Tanbur, Ney, Kemençe, Kanun, Ud, Keman, Viyola) tarihsel gelişimi, yapısal özellikleri ve icra tekniklerine dair bilgiler verilecektir. Dönemin seçkin bestekarlarının (Itrî, Dede Efendi, Hacı Arif Bey, Şevki Bey) biyografileri ve eserlerinin müzikal analizi yapılacak, Türk Müziği terminolojisi (perde, terennüm, meyan, zemin, nakarat vb.) özümsetilecektir. Türk Müziği'nde ezgi ve ritim ilişkisi, doğaçlama geleneği (taksim) ve kompozisyon teknikleri üzerine uygulamalı çalışmalar yürütülecektir. Dönem sonunda öğrencilerin, Türk Müziği'nin tarihsel evrimini, teorik çerçevesini, formlarını ve icra geleneklerini kavramış olmaları ve temel düzeyde makam ve usul analizi yapabilmeleri hedeflenmektedir.